پرخاشگری در دانشآموزان یکی از مشکلات شایع در مدارس است که میتواند تأثیرات منفی بر عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و رشد عاطفی آنان داشته باشد. شناخت علل پرخاشگری و ارائه راهکارهای موثر برای مقابله با آن میتواند به بهبود وضعیت دانشآموزان و محیط آموزشی کمک کند. در این مقاله از لیلا ابراهیمی مشاور خانواده به بررسی علل پرخاشگری در دانشآموزان و ارائه راهکارهایی برای مقابله با آن خواهیم پرداخت. همچنین، میتوانید از طریق مشاوره تلفنی رایگان با متخصصان مشاورین همراه زندگی بهتر، راهنماییهای بیشتری دریافت کنید.
پرخاشگری چیست؟
پرخاشگری رفتاری است که هدف آن آسیب رساندن به خود یا دیگری خواهد بود.
در این تعریف، قصد شخص مهم است، یعنی رفتار پرخاشگرانه با هدف آسیب رساندن به دیگران یا خود انجام میشود. اعمال پرخاشگرانه شامل رفتارهای پرخاشگرانه فیزیکی و کلامی مانند تهدید، مشاجره کلامی و در برخی موارد منجر به دعوا و کتک زدن میشود.
کارشناسان حوزه علوم اجتماعی در مورد پرخاشگری به دو دسته تقسیم میشوند. گروهی معتقدند که پرخاشگری ذاتی و فطری است و گروهی دیگر آن را نتیجهای اکتسابی در اثر عوامل اجتماعی میدانند. پرخاشگری چه فطری و چه اکتسابی باشد، نباید منکر این شد که خانواده، مدرسه و جامعه نقش مهمی در تشویق رفتار پرخاشگرانه در افراد دارند.
چگونه بفهمیم دانش آموزی پرخاشگر است؟
رفتارهایی که یک فرد و دانش آموز پرخاشگر نشان میدهد عبارتند از:
- سرپیچی از قوانین و تضییع حقوق دیگران یا دشمنی
- رفتار توهین آمیز نسبت به دیگران و به ویژه معلمان
- عدم شرکت در فعالیتهای گروهی
- نزاع با دوستان، همسالان و حتی معلمان
- تخریب
- اذیت کردن دیگران
- جر و بحث
- حال بد
دانش آموزان مبتلا به اختلال پرخاشگری میتوانند به هر مشکل کوچکی واکنش نشان دهند و به سرعت کنترل خود را از دست داده و شروع به دعوا کنند. زمانی که این مشکل پیش میآید تا حد مشاجره لفظی و خروج بدون اجازه از کلاس و در حضور دوستان و همکاران به صورت دعوا، ضربه زدن، پرتاب اشیا و حمله به طرف مقابل پیش میرود.
علل پرخاشگری در دانشآموزان
عوامل فردی
ژنتیک و وراثت: تحقیقات نشان دادهاند که برخی از ویژگیهای شخصیتی و رفتاری از جمله پرخاشگری میتواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و وراثتی باشد.
مشکلات روحی و روانی: اختلالات روانی مانند اضطراب، افسردگی و اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) میتوانند منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه در دانشآموزان شوند.
کمبود مهارتهای اجتماعی: دانشآموزانی که فاقد مهارتهای اجتماعی مناسب هستند، ممکن است در مواجهه با تعارضات و مشکلات، به جای حل مسئله به صورت سازنده، به رفتارهای پرخاشگرانه روی آورند.
عوامل خانوادگی
الگوهای رفتاری نادرست: رفتارهای پرخاشگرانه والدین و سایر اعضای خانواده میتواند به عنوان الگویی برای دانشآموزان عمل کند و آنها را به تقلید از این رفتارها تشویق کند.
عدم توجه و محبت: نبود محبت و توجه کافی از سوی والدین میتواند به بروز احساس ناامنی و اضطراب در دانشآموزان منجر شود که ممکن است به صورت رفتارهای پرخاشگرانه بروز کند.
تعارضات خانوادگی: محیطهای خانوادگی ناآرام و پرتنش میتواند بر روی رفتار و عواطف دانشآموزان تأثیر منفی بگذارد و آنها را به رفتارهای پرخاشگرانه سوق دهد.
عوامل محیطی و اجتماعی
محیط مدرسه: محیط مدرسه نیز نقش مهمی در رفتار دانشآموزان دارد. مشکلاتی مانند تنشهای بین دانشآموزان، عدم مدیریت مناسب کلاس، و فشارهای تحصیلی میتواند به بروز رفتارهای پرخاشگرانه منجر شود.
تأثیر رسانهها: رسانهها، به ویژه تلویزیون، بازیهای رایانهای و اینترنت، میتوانند با نمایش رفتارهای خشونتآمیز، بر روی دانشآموزان تأثیر منفی بگذارند و آنها را به تقلید از این رفتارها تشویق کنند.
تأثیر گروه همسالان: فشار گروه همسالان و نیاز به تأیید و پذیرش از سوی دوستان میتواند دانشآموزان را به رفتارهای پرخاشگرانه سوق دهد.
راهکارهای مقابله با پرخاشگری در دانشآموزان
آموزش مهارتهای اجتماعی و حل مسئله
آموزش مهارتهای اجتماعی و حل مسئله میتواند به دانشآموزان کمک کند تا در مواجهه با تعارضات و مشکلات، به جای رفتارهای پرخاشگرانه، از راهکارهای سازنده و مثبت استفاده کنند. این آموزشها میتواند شامل موارد زیر باشد:
آموزش مهارتهای ارتباطی: دانشآموزان باید یاد بگیرند که چگونه به صورت موثر و با احترام با دیگران ارتباط برقرار کنند و احساسات و نیازهای خود را بیان کنند.
آموزش مهارتهای حل مسئله: دانشآموزان باید مهارتهای لازم برای شناسایی مشکلات، ارزیابی راهحلهای ممکن و انتخاب بهترین راهحل را فرا بگیرند.
آموزش مهارتهای مدیریت خشم: دانشآموزان باید یاد بگیرند که چگونه خشم خود را به صورت سالم و سازنده مدیریت کنند و از بروز رفتارهای پرخاشگرانه جلوگیری کنند.
تقویت ارتباطات مثبت و حمایت عاطفی
تقویت ارتباطات مثبت و حمایت عاطفی میتواند به دانشآموزان کمک کند تا احساس امنیت و تعلق بیشتری داشته باشند و از بروز رفتارهای پرخاشگرانه جلوگیری شود. برای این کار میتوانید:
برقراری ارتباط مثبت با دانشآموزان: معلمان و والدین باید سعی کنند با دانشآموزان ارتباط مثبت و دوستانه برقرار کنند و به نیازها و احساسات آنها توجه کنند.
تقویت حمایت عاطفی: دانشآموزان باید احساس کنند که مورد حمایت و محبت قرار دارند و در صورت بروز مشکلات، میتوانند به والدین و معلمان خود مراجعه کنند.
توجه به نیازهای فردی دانشآموزان: هر دانشآموز نیازها و ویژگیهای منحصر به فردی دارد. معلمان و والدین باید سعی کنند به نیازهای فردی هر دانشآموز توجه کنند و به آنها پاسخ دهند.
مدیریت کلاس و محیط مدرسه
مدیریت مناسب کلاس و محیط مدرسه میتواند به کاهش تنشها و افزایش احساس امنیت در دانشآموزان کمک کند. برای این کار میتوانید:
ایجاد قوانین و مقررات مشخص: معلمان باید قوانین و مقررات مشخص و منصفانهای را در کلاس اجرا کنند و دانشآموزان را به رعایت این قوانین تشویق کنند.
تقویت نظم و انضباط: معلمان باید سعی کنند نظم و انضباط را در کلاس حفظ کنند و از بروز رفتارهای ناهنجار جلوگیری کنند.
تشویق به رفتارهای مثبت: معلمان باید دانشآموزان را به رفتارهای مثبت و سازنده تشویق کنند و از تشویقهای مثبت برای تقویت این رفتارها استفاده کنند.
کاهش تأثیرات منفی رسانهها
برای کاهش تأثیرات منفی رسانهها بر روی دانشآموزان، میتوانید:
نظارت بر محتوای رسانهها: والدین باید بر محتوای رسانههایی که دانشآموزان از آنها استفاده میکنند نظارت داشته باشند و از دسترسی آنها به محتوای خشونتآمیز جلوگیری کنند.
تشویق به استفاده از رسانههای آموزشی: والدین باید دانشآموزان را به استفاده از رسانههای آموزشی و محتوای مفید تشویق کنند و آنها را با محتوای آموزنده و مثبت آشنا کنند.
ایجاد تعادل در استفاده از رسانهها: والدین باید سعی کنند تعادلی بین استفاده از رسانهها و سایر فعالیتهای مفید مانند ورزش، مطالعه و بازیهای اجتماعی برقرار کنند.
مشاوره و درمان حرفهای
در صورتی که پرخاشگری دانشآموزان به مشکلات جدیتر و پایدار تبدیل شود، مشاوره با روانشناس و درمان حرفهای میتواند به آنها کمک کند. مشاوران و روانشناسان مجرب میتوانند با استفاده از روشهای علمی و تخصصی به دانشآموزان کمک کنند تا ریشههای پرخاشگری خود را شناسایی کرده و با آنها مقابله کنند. مشاوره آنلاین یکی از روشهای موثر و سریع برای دریافت کمکهای حرفهای است. شما میتوانید در هر زمان و مکانی با مشاورین همراه زندگی بهتر تماس بگیرید و راهنماییهای لازم را دریافت کنید.
تماس با ما
برای دریافت مشاوره رایگان تلفنی و کسب اطلاعات بیشتر، میتوانید با شماره تلفن ۰۲۱۷۵۱۸۹۰۰۰ و کد 1491 تماس بگیرید یا به وبسایت ما مراجعه کنید. ما در مشاورین همراه زندگی بهتر آمادهایم تا به شما در مقابله با پرخاشگری دانشآموزان و بهبود وضعیت روحی و عاطفی آنها کمک کنیم.
1
