در این مقاله به بررسی عمیق این سه عنصر میپردازيم و در تلاشيم تا راهکارهایی علمي و كار بردي مناسب برای تربیت جنسی مناسب ارائه دهيم. همچنین، با توجه به ضرورت آموزش جنسی صحیح و تأثیر آن بر سلامت روانی و جسمانی کودکان و نوجوانان به بحث در مورد اين موضوع ميپردازيم.
کنجکاوی جنسی چيست؟
کنجکاوی جنسی يعني تمایل طبیعی کودکان به کشف و فهمیدن بدن خود و دیگران. این کنجکاوی معمولاً در سنین پایین آغاز میشود و میتواند به شکلهای مختلفی از جمله سؤالات درباره تفاوتهای جنسیتی، چگونگی به وجود آمدن بچهها و تغییرات جسمی در دوران بلوغ بروز کند.
مراحل کنجکاوی جنسی
1. سنین پیشدبستانی (۳-۵ سال): كودكان در این سنین، کودکان به طور طبیعی بدن خود را کشف میکنند و ممکن است در مورد اعضای جنسی خود و دیگران سؤالاتی بپرسند و يا به لمس اندام هاي جنسي تمايل نشان دهند. این سؤالات معمولاً بیپرده و بدون شرم هستند.
2. سنین دبستان (۶-۱۲ سال): در این مرحله، کنجکاوی جنسی عمیقتر میشود و کودکان ممکن است درباره روابط، عشق و دوستی، چگونگي بوجود امدن حيوانات و انسان سؤالات كنجكاوي بيشتري نشان دهند. آنها ممکن است تحت تأثیر رسانهها و دوستان خود قرار گرفته و اطلاعات نادرستی درباره مسائل جنسی کسب کنند.
3. دوران نوجوانی (۱۳-۱۸ سال): نوجوانان به دنبال هویت جنسی خود هستند و ممکن است با تمایلات جنسی و روابط عاطفی مواجه شده و با جنس مخالف يا همجنسان خود ارتباط برقرار كنند كه ميتواند در این مرحله شامل تجربیات جدید و چالشهای عاطفی باشد.
تأثیرات کنجکاوی جنسی
در صورتي كه کنجکاوی جنسی به درستي مدیريت شود میتواند تأثیرات مثبتي در روند رشد و توسعه کودکان و نوجوانان از قبيل درك بهتر خود و ديگران و دريافت اطلاعات درست داشته باشد. در غير اين صورت، میتواند منجر به اضطراب، سردرگمی و مشکلات روانی شود.
تمایلات جنسی
تمایلات جنسی به احساسات و کششهای جنسی اشاره دارد که در دوران نوجوانی و جوانی به اوج خود میرسد. این تمایلات میتوانند شامل تمایلات به جنس مخالف، همجنسخواهی، خود ارضاعي یا هر نوع دیگری از تمایلات جنسی باشند.
عوامل مؤثر بر تمایلات جنسی
1. عوامل بیولوژیکی: تغییرات هورمونی در دوران بلوغ نقش مهمی در شکلگیری اين تمایلات دارند. این تغییرات بر روی رفتار و احساسات نوجوانان تأثیر گذار است.
2. عوامل اجتماعی: محیط خانواده، دوستان و رسانهها جمعي استفاده كنترل نشده از فضا مجازي (اينستاگرام، تلگرام و ....) میتوانند تأثیر زیادی بر روی تمایلات جنسی نوجوانان داشته باشند. نوجوانان معمولاً تحت تأثیر نظرات و رفتارهای اطرافیان بويژه (همسالان) خود قرار میگیرند.
3. عوامل فرهنگی: فرهنگ و ارزشهای اجتماعی نیز میتوانند بر روی تمایلات جنسی تأثیر بگذارند. در برخی فرهنگها، صحبت و آموزش درباره مسائل جنسی تابو است و این میتواند منجر به عدم آگاهی و اطلاعات نادرست شود.
تأثیرات تمایلات جنسی
تمایلات جنسی میتوانند تأثیرات مثبت و منفی بر روی زندگی نوجوانان داشته باشند. از یک سو، این تمایلات میتوانند به شکلگیری روابط عاطفی درست و در نهايت تشكيل خانواده سالم کمک کنند و از سوی دیگر، اگر به درستی مدیریت نشوند، میتوانند منجر به رفتارهای پرخطر، اضطراب، ابيوز و مشکلات روانی شوند.
آموزش جنسی
اهمیت آموزش جنسی
آموزش جنسی به معنای ارائه اطلاعات صحیح و علمی و متناسب با مراحل رشد درباره مسائل جنسی به کودکان و نوجوانان است. این آموزش باید بهگونهای باشد که به سؤالات و نیازهای آنها پاسخهاي درست متناسب با فرهنگهاي جامعه ارائه شد و و آنها را برای مواجهه با چالشهای زندگی آماده کند.
اهداف آموزش جنسی
1. افزایش آگاهی: آموزش جنسی باید به کودکان و نوجوانان کمک کند تا درباره بدن خود اندامهاي خصوصي تفاوت بين دختر و پسر، تغییرات هورموني و جسمي و هيجاني آن و روابط عاطفی آگاهی بیشتری پیدا کنند.
2. ترویج رفتارهای سالم: آموزش جنسی باید به كودكان و نوجوانان بياموزد تا از خود در برابر آسيب و سوء استفاده جنسي مراقبت كنند و رفتارهای سالم و مسئولانه در روابط جنسی داشته باشند.
3. پیشگیری از آسیبها: آموزش جنسی میتواند به پیشگیری از مشکلاتی مانند: ابيوز جنسي، بارداری ناخواسته، بیماریهای مقاربتی و مشكلات رواني کمک کند.
روشهای آموزش جنسی
1. گفتگوهای باز: والدین و مربیان باید فضایی امن، صميمي و محبتآمیز برای گفتگو درباره مسائل جنسی ایجاد کنند. این گفتگوها باید بدون قضاوت و با احترام به احساسات کودکان و نوجوانان انجام شود.
2. استفاده از منابع آموزشی: کتابها، فیلمها و منابع آنلاین (سايتهاي معتبر) علمي میتوانند به عنوان ابزارهای آموزشی مؤثر در آموزش جنسی مورد استفاده قرار گیرند.
3. آموزش مهارتهای زندگی: آموزش مهارتهای رشد شناختي، رشد اجتماعي از جمله مهارتهاي حل مسئله، تصميمگيري، ارتباط موثر و ارتباط بين فردي و ... توسط افراد آگاه و با تجربه مانند مشاوران حرفهای مجموعه مشاوین همراه ميتواند به نوجوانان كمك كند تا در مواجهه با چالشها و مسائل و سوالهاي جنسي به شايستگي عمل كنند.
چالش هل و موانع
چالشهای فرهنگی
در بسیاری از فرهنگها از جمله فرهنگ ما، صحبت درباره مسائل جنسی تابو است و این میتواند مانع از آموزش صحیح جنسی و مقابله با چالشهاي آن شود. والدین و مشاوران باید با این چالشها مقابله کنند و با ايجاد فضایی امن برای گفتگو در كاهش آسيبهاي احتمالي بوجود آمده كمك موثري باشند.
عدم آگاهی والدین
بسیاری از والدین خود از مسائل جنسی آگاهی کافی ندارند و این میتواند منجر به عدم توانایی آنها در پاسخ به سؤالات کودکان شود. آموزش والدین درباره مسائل جنسی و نحوه برخورد با کنجکاویهای جنسی کودکان و نوجوانان عمري ضروری است.
تأثیر رسانهها
رسانهها میتوانند تأثیر زیادی بر روی درک کودکان و نوجوانان از مسائل جنسی داشته باشند. دريافت اطلاعات نادرست و نامتناسب با سن و محتوای نامناسب میتواند منجر به سردرگمی و نگرانیهای غیرضروری و اضطراب كودكان و نوجوانان شود.
نتیجهگیری
تربیت جنسی کودک و نوجوان یک فرآیند پیچیده و چندبعدی است که نیاز به توجه و دقت دارد. کنجکاوی جنسی، تمایلات جنسی و آموزش جنسی سه عنصر کلیدی در این فرآیند هستند که باید بهطور جدی مورد توجه قرار گیرند. والدین و مربیان باید با ایجاد فضایی امن و محبتآمیز، به اموزش و پاسخ مناسب به سؤالات و نیازهای جنسی کودکان بپردازند و آنها را برای مواجهه با چالشهای زندگی آماده کنند.
آموزش جنسی صحیح میتواند به پیشگیری از مشکلاتی جسمي و رواني مانند بارداری ناخواسته، بیماریهای مقاربتی و سوءاستفادههای جنسی کمک کند و به کودکان و نوجوانان این امکان را میدهد که روابط سالم و مسئولانهای داشته باشند. در نهایت، تربیت جنسی مناسب میتواند به بهبود سلامت روانی و جسمانی کودکان و نوجوانان کمک کند و آنها را برای آیندهای روشن و سالم آماده سازد.
شما میتوانید جهت مشاوره تلفنی رایگان با روانشناس عاطفه آشوری با شماره 02175189000 و کد 1867 تماس بگیرید.
سوالات متداول:
كنجكاوي هاي جنسي كودكان از چه زماني اغاز ميشود ؟
كودكان معمولا از سنين پيش دبستاني شروع به پرسش سوالات و اين كنجكاوي طبيعي و نشان دهنده رشد سالم آنهاست.
به سوالات جنسي كودكان چگونه پاسخ بدهيم ؟
پاسخ ها بايد متناسب با (سن و درك) كودك باشد، در پاسخها واقعيت عنوان شود مثلا در سنين پيشدبستاني: پاسخها ساده و مختصر و در سنين بالاتر پاسخها با توضيحات و جزئيات بيشتري داده ميشود.
هدف از تربيت جنسي چيست ؟
امادهسازي كودكان و نوجوانان براي رشد سالم جنسي و تشكيل روابط سالم در اينده است كه اين مهم در محيطي امن و اموزش از طريق افراد اموزش ديده مانند مشاوره با روانشناس محقق ميشود.
از چه سني بايد به كودكان در مورد تفاوت هاي جنسي توضيح دهيم ؟
والدين بايد به صورت تدريجي و متناسب با سن كودك اين اطلاعات را به او ارائه دهند.
4
