واژه بلوغ به اولین مرحله نوجوانی اطلاق میشه. در این زمان تغییرات هورمونی با ایجاد تظاهراتی مثل بزرگ شدن تدریجی تخمدانها در دختران و بیضه‌ها در پسران، رشد سریع قد و وزن و تغییرات شدید خلق و خو ظاهر میشه و حدود چهار سال ادامه پیدا میکنه. البته بلوغ شرعی تعاریف متفاوتی داره.
واژه بلوغ به اولین مرحله نوجوانی اطلاق میشه. در این زمان تغییرات هورمونی با ایجاد تظاهراتی مثل بزرگ شدن تدریجی تخمدانها در دختران و بیضه‌ها در پسران، رشد سریع قد و وزن و تغییرات شدید خلق و خو ظاهر میشه و حدود چهار سال ادامه پیدا میکنه. البته بلوغ شرعی تعاریف متفاوتی داره.
چگونه با فرزندم درباره بلوغ صحبت کنم؟
در ابتدا بدانید بهترین کار این است که واضح، با عشق و محبت و اعتماد به نفس با فرزندتون صحبت کنید. دخترم، پسرم توی چند سال آینده، تغییرات شگفت انگیزی توی بدن خودت و دوستان همسن و سالت می‌بینی. این تغییرات طبیعیه و برای همه توی این سن اتفاق می‌افته.
طبیعیه که وقتی بچه‌ها در مورد بلوغ یاد می‌گیرن، سوالات زیادی براشون ایجاد بشه. بهشون فرصت بدین سوالاتشون رو بپرسن وصادقانه و صریح به آنها پاسخ بدین. گاهی والدین به دلایل مختلفی مثل شرم یا خجالت، ترس از عواقب دادن اطلاعات، نداشتن اطلاعات کافی و یا ندانستن زمان مناسب برای گفتن، از پاسخ دادن به سوالات فرزند خود راجع به اتفاقات دوران بلوغ و پس از آن طفره می‌رن. اما یادتون باشه اگه شما اطلاعات صحیح و قابل اعتمادی به فرزندتون ندید او به سراغ دوستانش خواهدرفت و ما نمی‌دانیم اطلاعاتی که دریافت خواهدکرد چه میزان متناسب با سن و چقدر صحیح هست.
نوجوان نیاز داره اطلاعات کامل و درستی راجع به بدن خودش و تغییراتی که در حال رخ دادن هست به دست بیاره، در غیر این صورت ممکنه دچار استرس و اضطراب زیادی بشه.
فرزند من راجع به بلوغ از من چیزی نمی‌پرسه
در مرحله اول باید ببینیم چی شده فرزندمون از ما سوال نمی‌کنه؟ در دوره های قبل وقتی کودک از ما راجع به مواردی مثل چگونگی بچه دار شدن، پد بهداشتی، ازدواج و... از ما سوال کرده، چگونه برخورد کردیم و چه پاسخی دادیم؟ آیا طوری رفتار کرده‌ایم که که فرزندمون احساس امنیت از جانب ما داشته باشه و مطمئن باشه که پاسخش رو به درست ترین شکل دریافت میکنه؟
در مرحله بعد خودتون دنبال فرصت مناسب برای آموزش بگردید. تا هفت سالگی می‌تونین به فرزندتون راجع به چگونگی بچه دار شدن اینطوری توضیح بدین که: موقعی که دخترا به یک زن تبدیل می‌شن، بدن اونا تغییر میکنه تا بتونن مادر بشن. یکی از اعضای بدن که توی دوره رشد دخترا تغییر میکنه اسمش رحم هست که داخل شکمه. اون شبیه یه کیسه هست که بچه داخلش رشد میکنه و جاش امنه. زمان رشد و تغییر رحم از 9 تا 16سالگیه.
توی این سن ممکنه یکم خونریزی از رحم داشته باشیم که نشونه سلامتی زن و آمادگی برای مادر شدنه و اون موقع باید یاد بگیریم چطوری از خودمون مراقبت کنیم و چه موارد بهداشتی رو برای حفظ سلامتیمون رعایت کنیم. و من آماده‌ام هر سوالی داری بهت جواب بدم و اگر یه چیزی رو نمی‌دونستم حتما راجع بهش تحقیق می‌کنم و بعد میگم.
سوالاتی که اغلب نوجوانان می‌پرسند
در سنین بالاتر اغلب سوالات بیشتری پرسیده می‌شود و باید اطلاعات کامل‌تر و متناسب با سن به کودک بدیم.
شاید دخترتون بپرسه چرا سینه‌های من کوچیک یا خیلی بزرگه؟
دخترا ممکنه در دوران بلوغ در حین رشد سینه‌ها، متوجه توده‌های کوچک و گاهی حساس در زیر نوک سینه‌هاشون بشن، که کاملا طبیعیه؛ سفتی و حساسیت به مرور زمان با ادامه رشد سینه ها از بین می‌ره.
اندازه سینه در هر دختری با دختر دیگه متفاوته. اطمینان بدید که اندازه سینه دخترا با توجه به ارث و زمان رشد باهم فرق میکنه هست و در نهایت، اگر روزی مادر بشه، اندازه سینه روی جذابیت یا توانایی او برای شیر دادن تاثیری نداره.
ممکنه پسرتون بپرسه: چرا آلت تناسلی من کوچیک یا بزرگه؟
سن بلوغ پسران مثل هم نیست یعنی همه پسرها به طور همزمان و با نرخ یکسان رشد نمی‌کنن، و با وجود سن مشابه ممکنه رشد متفاوتی داشته باشن و کاملا طبیعیه. شاید همبخاطر نعوظ و احتلام نگران باشن که باید به آنها اطمینان داد این بخشی از رشدشون است و هیچ مشکلی ندارن. در این دوران مراقب حفظ فضای خصوصی نوجوان باشید.
شاید فرزندتون بخاطر روییدن یا نروییدن مو روی ناحیه تناسلی متعجب شده باشه
همه افراد در زمان مناسب، دارای موهای ناحیه تناسلی می‌شن، اما ممکنه موی بعضی از نوجوانان دیرتر رشد کنه. مقدار یا ضخامت موهای ناحیه تناسلی یک ویژگی فردیه.
گاهی پسران از رشد سینه هاشون نگران می‌شن
بعضی از پسران در دوره بلوغ رشد موقتی سینه‌هاشون رو بخاطر تغییر سطح هورمون‌ها تجربه می‌کنن که معمولا در عرض 6 ماه متوقف میشه، اگر متوقف نشد بهتره با پزشک مشورت بشه.
ممکنه دخترا در مورد اینکه چه زمانی قراره پریود بشن نگران باشن
مثل بقیه تغییرات دوره بلوغ، قاعدگی هم در زمان‌های مختلف و حداقل دو سال و نیم بعد از شروع بلوغ اتفاق می‌افته و ممکنه تا 16 سالگی طول بکشه. این موضوع ممکنه باعث نگرانی نوجوان شما بشه، بنابراین بهتره از یک متخصص زنان جهت اطمینان بخشی به او کمک بگیرین.
دختران توی این سن خیلی به حمایت عاطفی مادر و پذیرش پدرشون نیاز دارن تا هویت و خودپنداره درستی پیدا کنن.
تغییرات جسمانى بلوغ
سن بلوغ در حدود 9 تا 16 سالگى آغاز شده و تغییرات متوالی در این دوره رخ مى‌ده. شروع قبل از ۹ سالگى تحت عنوان بلوغ زودرس و آغاز پس از 16 سالگى به عنوان بلوغ دیررس شناخته میشه.
اولین نشانه‌های بلوغ در دختران، با رشد جوانه سینه اى، بین سنین 9تا13 سالگى وهمزمان با رشد موهاى زیر بغل و ناحیه تناسلی ظاهر میشه و به آخرین تغییریعنی شروع عادت ماهانه حداکثر در 16 سالگی منتج میشه.
علایم بلوغ در پسران معمولا در سنین 10 تا16 سالگی و با بزرگ شدن بیضه‌ها در طول 6 ماه و رویش جوانه موهای ناحیه تناسلی شروع میشه و با تغییر صدا، رویش موهای زیر بغل و ریش و آکنه، رشد بیشتر اندام تناسلی، نعوظ و انزال شبانه ادامه پیدا میکنه.
در تمام این مراحل هرقدر آگاهی فرزندتون بیشتر باشه احساسات سخت کمتر و احساس امنیت بیشتری رو تجربه خواهد کرد.
بهداشت بلوغ
در این دوره ممکنه فرزندتون نیازمند اطمینان بخشی و آموزش از طرف شما برای چطور تمیز نگه داشتن خودش باشه.
قدم اول: تهیه لوازم بهداشتی مورد نیاز
قبل از آموزش بهداشت، بهتره به همراه فرزندتون سری به داروخانه بزنید و لوازمی مثل شامپو،عرق گیر، شورت نخی، صابون، موبر، ژیلت، پد بهداشتی و دیگر وسایل بهداشتی مناسب را باسلیقه خودش برای او تهیه کنید. بهش اجازه بدین تا اگر تمایل نداره شما در خرید همراهش باشین، به تنهایی و با یک لیست از لوازم مورد نیاز به داروخانه بره.
قدم دوم: آموزش
لازمه توضیحاتی در مورد بهداشت فردی به نوجوان بدین، اما یادتون باشه هرگز بهش جمله‌هایی مثل ( بوی بدی می‌دی) رو نگید، چون باعث خجالت و شرمندگی او میشه و در طولانی مدت و تکرار حتی ممکنه روی عزت نفس نوجوان اثرات منفی بزاره، برای گفتن این موارد می‌تونید به صورت اتفاقی صحبت را با جملاتی مثل )من از این شامپو استفاده کردم و چربی موهام خیلی کمتر شده) آغاز کنید و راجع به عفونت ها وقارچ های پوستی باری او توضیح بدین.
در این سن پذیرفته شدن از طرف همسالان برای نوجوان خیلی مهمه، پس بهداشت، تمیزی و زیبایی در این امر به اونا کمک میکنه احساس ارزشمندی بیشتری رو تجربه کنن. البته که آنگونه که در خانه با او رفتار شده و شکل دلبستگی که در او ایجاد شده تاثیر بسزایی در روابط او خواهد داشت. یک فرد امن در این دوران می‌تونه به اندازه اکسیژن برای سپری کردن سختی‌های آن برای نوجوان مهم باشه.
اگر می‌بینید فرزندتون در این دوره تا حدی گوشه‌گیر شده و کمتر به جمع‌های خانوادگی وارد میشه، طبیعیه، به شرط اینکه این وضعیت مدت زیادی ادامه نداشته باشد و با پرخاشگری شدید، افزایش یا کاهش شدید اشتها، افزایش یا کاهش شدید وزن، کابوس های شبانه و... همراه نباشه. در این صورت حتما از یک مشاور یا روان درمانگر کمک بگیرین.
قدم سوم: خودتون الگوی مناسبی برای او باشید
در این دوره سنی دیگه نمی‌تونید زیاد به فرزندتون امر و نهی کنید و ازش بخواهید امور بهداشتی رو انجام بده، پس بهتره خودتون الگوی مناسبی در امور بهداشتی و اخلاقی باشید و به خوبی او را هنگام انجام درست هر یک از این کارها تشویق کنید. مهمترین چیزی که او در این دوران نیاز داره همراهی، درک و محبت شماست.
نقش خودتون رو برای آموزش مسائل جنسی به فرزندتون جدی بگیرین. بهش آموزش بدین که از بدن خودش مراقبت کنه و هرگز از کودکی او را مجبور به بوسیدن، بغل کردن و دست دادن با هیچکس نکنین. کتاب‌ها، فیلم‌ها و منابع اطلاعاتی معتبر و علمی را در اختیارش قرار بدین.
تربیت جنسی نوجوان
دختران در سن نوجوانی بسیار حساس و عاطفی می‌شوند و اغلب تفاوتی بین رابطه عاطفی و جنسی قائل نمی‌شوند و با وجودی که به دلایل عاطفی وارد رابطه می‌شوند، به طور ناگهانی وارد رابطه جنسی نیز می‌شوند. پسران اما اغلب با نقشه قبلی وارد چنین روابطی می‌شوند.بنابراین وظیفه والدین در تربیت جنسی نوجوان بسیار سنگین است.
کمی اضطراب و شلختگی و وضعیتی شبیه دست و پاچلفتی بودن در این دوران طبیعی است زیرا رشد اندام‌ها زیاد و رشد سلول‌های مغزی کمتر است بنابراین به علت این عدم هماهنگی آنها دست و پاچلفتی به نظر می‌رسند.
هفتاد و پنج درصد پسران و نود و چهار درصد دختران در 15 سالگی به بلوغ رسیده‌اند. اگر علائم بلوغ زودرس را در فرزند خود مشاهده می‌کنید بهتر است با پزشک صحبت کنید تا از عوارض بلوغ زودرس(سبقت میل جنسی بر بلوغ عقلی، ضعف جسمانی، کوتاهی قد و فشارهای روحی) جلوگیری شود. یادتان باشد ورود به این دوران را برای فرزندتان جشن بگیرید وآموزش کافی به او بدهید تا بداند توانایی باردار شدن یا باردار کردن را پیدا کرده و باید آن را تا زمان مناسب کنترل کند.
در کنار آموزش کافی و درست، حضور یک روانشناس به بهبود روابط بین شما و فرزندتان کمک خواهد کرد. خوبه که به تجربیات دوران نوجوانی خود و احساساتی که در آن دوران داشتید فکر کنید و روی هیجاناتی که اکنون در رابطه با مسائل مربوط به فرزند خودتون تجربه می‌کنید کمی تامل نمایید تا بهتر او را درک کرده و با او همدلی کنید.