اضطراب چیست
حالت درونی آشفته و ناخوشایندی که موجب احساس درماندگی و پریشانی در فرد میشود.
اضطراب میتواند به شکل ثانویه روی احساس غم، خشم، حقارت، شرم و حتی ترس ایجاد شده باشد.
تفاوت ترس و اضطراب
ترس پاسخی غریزی به محرکهای خطرناک و تهدیدآمیز است و اغلب اوقات به حفظ جان ما کمک میکند. اما اضطراب در برابر محرکهای تنشزا ایجاد میشود و علائم فیزیکی مثل بالارفتن ضربان قلب، عرق کردن کف دست، حالت تهوع، سردرد، سوزش معده، تکان خوردن زیاد پا یا دست، لرزش و... را ایجاد میکند.
انواع اضطراب در کودکان
اولین نوع اضطرابی که اغلب در کودکان مشاهده میکنیم اضطراب جدایی است و پس از آن میتوان به فوبیاهای مختلف مانند فوبیای حشرات، فوبیای خون، جراحت، آمپول، فوبیای موقعیتهای و صداهای خاص و اضطراب عمومی اشاره کرد. در سنین بالاتر اضطراب اجتماعی و سکوت انتخابی(میوتیسم) میتواند بروز کند.
علایم اضطراب در کودکان
کودکان در موقعیتهایی که درک نمیکنند چه چیزی درحال رخ دادن است یا زمانی که احساس خطر میکنند ولی از مراقبت شدن توسط دیگری اطمینان ندارند دچار تشویش و دل آشوبه میشوند. در واقع اضطراب یک منبع مشخص ندارد و در هر موقعیتی ممکن است به سراغ کودک بیاید.
علائم فیزیکی اضطراب در کودکان
این علایم شامل دل درد، سردرد، حالت تهوع، لرزش و... میباشد و در طولانی مدت ممکن است شب ادراری، ترسوترشدن، انگشت مکیدن، چسبندگی، ناخن جویدن، گوشهگیری و حرف نزدن را هم شاهد باشیم.
علت اضطراب کودکان
تولد فرزند جدید کودک را نگران میکند که آیا او هنوز هم دوست داشتنی است؟ چرا با وجود او والدین فرزند دیگری به دنیا آوردهاند؟ بسیار مهم است که والدین مراقبت کافی از احساسات فرزند بزرگتر داشته باشند و وقت بیشتری با او بگذرانند و با دادن بخشی از مسئولیتهای نوزاد به او و تشویق و تحسینش به او احساس ارزشمندی بدهند.
پذیرفته نشدن در جمع همسالان میتواند باعث اضطراب و رفتارهای پرخاشگرانه در کودک شود که باید علت زیربنایی توسط مشاور بررسی گردد.
داشتن مشکل در مدرسه، چه با عوامل مدرسه و چه با همکلاسیها و معلم و یا تکالیف، میتواند کودک را مضطرب نماید.
مشکلات زوجی میان والدین به شدت برای کودک مضطرب کننده هستند و باید بسیار مراقب بحثهایتان در مقابل کودک باشید. در این زمان کودک نگران میشود که نکند یکی از والدین یا هر دو او را تنها بگذارند وحتی ممکن است احساس کند در دعوای آنها مقصر است. برخی کودکان شروع به میانجیگری میان آنها میکنند که مسئولیت بزرگ و اضطراب زایی برای آنهاست. حتی ممکن است با نمایش علائم بیماری و تب بخواهد مشاجرات والدین را کنترل کند.
گاهی اضطراب کودک به حدی زیاد است که روی زندگی عادی و تحصیل و فعالیت روزانهاش اثر منفی گذاشته. در چنین مواقعی ممکن است کودک دچار آسیب جدی شده باشد که باید با رواندرمانگر کودک صحبت کنید.
همچنین تغییر ناگهانی در رفتار کودک میتواند هشداری جهت آزار دیدن او باشد. به هر صورت ترس و اضطراب و پرخاشگری و مشکلات جسمی و رفتاری ناگهانی باید به سرعت مورد بررسی مشاور کودک قرار بگیرد. همچنین مشکلاتی که بیش از 6ماه است که کودک با آنها دست و پنجه نرم میکند نیاز به بررسی روان درمانگر کودک دارد.
همچنین کمال طلبی والدین، تنبیه، نادیده گرفتن توانمندیهای کودک، ترس از مواجه شدن با تجربههای جدید، انجام کارهای کودک توسط والدین و اجازه استقلال ندادن به او، مشاهده حوادث ترناک، در معرض آزار قرار گرفتن و ... میتواند کودک را دچار اضطراب کند.
برخی از داروها نیز علائمی مشابه اضطراب در کودک تولید میکنند. اگر کودک شما داروی خاصی مصرف میکند که با شروع استفاده علایم اضطراب را در کودک مشاهده کردهاید، حتما با پزشک او مشورت کنید.
نکته مهمی که در پایان باید ذکر کنم پذیرفتن و تحمل احساسات کودک توسط والدین است. زمانی که والدین خودشان به احساسات و هیجاناتی که در حال تجربه آن در موقعیتهای مختلف هستند آگاهند، به خوبی این احساسات را مدیریت میکنند و رفتاری مناسب موقعیت بروز میدهند. چنین والدینی میتوانند وجود این احساسات را در کودک خود نیز به خوبی تحمل کرده و او را درک کنند.
اگر گوش شنوایی برای فرزند خود باشید در آینده کمتر با او دچار چالش میشوید. اگر در این موضوع مشکل دارید حتما در زمینه فرزندپروری راهنمایی بگیرید.
درمان اضطراب کودکان
تقریبا 80درصد از کودکان مضطرب والدینی مضطرب دارند. بنابراین اگر درمان فردی یا زوجی برای والدین انجام شود تا حد زیادی اضطراب کودک کم میشود. همچنین از عواملی که میتواند به کاهش اضطراب کودکان کمک کند بهبود روابط والد و کودک است. هرقدر کودک احساس کند والدینش او را درک میکنند و مراقب او هستند کمتر دچار اضطراب میشود. همچنین زمانی که کودک قرار است وارد محیط جدیدی شود اگر توصیف کافی از آنچه قرار است با آن روبهرو شود به او داده شود کمتر مضطرب میشود.
زمانهایی که کودک اشتباهی مرتکب میشود نباید او را سرزنش یا تحقیر کنید زیرا از آن به بعد کودک همواره نگران خواهدبود که اشتباهی از او سربزند و دیگر والدینش او را دوست نداشته باشند. این موضوع میتواند برای کودک به اندازه فوت والدین ترسناک و اضطرابزا باشد.
به طور کلی درمانهای متمرکز بر هیجان، درمان شناختی رفتاری و دارو درمانی با فلوکستین، سیتالوپرام، اسکیتالوپرام، سرترالین و پاروکستین میتواند باعث بهبود شود. شاید در اولویت مراجعه به روانپزشک یا روانشناس دچار تردید شوید. بدانید اگر به روانشناس یا روانپزشک متعهد و توانمند مراجعه کنید، مسیر درست پیش رو برای درمان کودک را به شما نشان میدهد و فرقی نمیکند اول به کدامیک مراجعه بفرماید.
درمان خانگی اضطراب
والدین پس از ریشه یابی علت اضطراب فرزند خود با کمک روانشناس کودک و اصلاح روشهای فرزند پروری، میتوانند از روشهای زیر برای بهبود علائم اضطرابی کودک کمک بگیرند:
تمرین یوگا
تمرینات تنفسی
نقاشی
درست کردن کاردستی همراه فرزند
گل بازی
آموزش احساسات و هیجانات و اجازه ابراز آنها
انجام فعالیتهای بدنی در فضای باز
استفاده از دمنوشهای گیاهی مثل سنبل الطیب، بادرنجبویه، اسطوخودوس، رازک و بهلیمو با مشورت یک پزشک طب سنتی نیز میتواند کمک کننده باشد.
فراموش نکنید درمان زودهنگام مشکلات اضطرابی در کودکان میتواند از مسائل آینده مانند کاهش عزت نفس، از دست دادن دوستیها، عدم تحقق پتانسیل اجتماعی و تحصیلی جلوگیری کند.
سوالات متداول:
علائم اضطراب در کودکان چیست؟
بسته به میزان و نوع اضطراب اغلب کودکان مضطرب علائمی همچون بیقراری، دل درد، سردرد، تهوع، چسبندگی، انگشت مکیدن، شب ادراری و ... را بروز میدهند.
اضطراب کودکان چطور درمان میشود؟
روشهای درمانی متعدد از جمله درمانهای روانشناختی ودرمانهای دارویی به خوبی اضطراب را بهبود میبخشند.
درمان خانگی اضطراب چیست؟
والدین با استفاده از چند روش ساده که در مقاله ذکر شده میتوانند به درمان خانگی اضطراب کودک بپردازند. اما حتما باید قبل از انجام این کارها علت اضطراب کودک توسط مشاور بررسی شود.
آیا والدین میتوانند به کاهش اضطراب کودک کمک کنند؟
بله والدین با اصلاح روشهای فرزندپروری و درمان فردی مسائل روحی خود و مسائل زوجی بین خود و همسرشان باعث کاهش اضطراب در کودک میشوند.
7
