واکسیناسیون حیوانات خانگی و پیشگیری از بیماری های انگلی

نگهداری حیوانات خانگی درست مانند تربیت فرزندان در خانواده است. آن‌­ها مانند انسان نیاز به محبت و مراقبت صاحبان خود دارند. صاحبان حیوانات خانگی برای سلامت و بهداشت بهتر آن­‌ها باید چندین نکته ازجمله انجام واکسیناسیون به موقع، معاینات دندان، کوتاه کردن ناخن‌ها و غیره را در نظر داشته باشند. به ­علاوه، وقتی حیوانی را در خانه نگه داری می‌کنیم، در واقع سبک زندگی‌ او و خودمان را تغییر می‌دهیم. در نتیجه برای جلوگیری از بروز بیماری در حیوان و حتی خودمان، انجام واکسیناسیون و سایر معاینات دوره‌ای واجب است.

واکسن چیست و چرا اهمیت دارد؟

از نظر سازمان بهداشت جهانی، واکسیناسیون مؤثر‌ترین راهِ پیشگیری از بیماری‌ها هم در انسان و هم در حیوانات است. واکسن‌ها محصولاتی هستند که برای تحریک واکنش­های ایمنی محافظتی و آماده‌سازی سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت‌های ناشی از عوامل بیماری‌زا تولید شده‌اند. واکسن‌ها تولید آنتی‌بادی‌های سیستم ایمنی را افزایش می‌دهند و در برابر یک یا چند بیماری مصونیت ایجاد می‌کنند. این امر می‌تواند شدت بیماری­ها را کاهش دهد یا به‌طور کلی از ابتلا به برخی از آن­ها جلوگیری کند. اگر حیوان خانگی شما در معرض عوامل بیماری‌زا قرار بگیرد، خطرهای جدی زندگی‌اش را تهدید خواهد کرد. فراموش نکنید که درمان برخی از بیماری‌ها، بسیار سخت، پرهزینه و زمان‌بر است. به همین دلیل واکسیناسیون حیوانات خانگی امری ضروری است.

استفاده از واکسن‌ها در قرن گذشته از مرگ و بیماری میلیون‌ها حیوان و انسان جلوگیری کرده است. واکسیناسیون حیوانات خانگی، آن­ها را در برابر بیماری‌های بسیار مسری و کشنده محافظت می‌کند و کیفیت کلی زندگی­شان را بهبود می‌بخشد. بنابراین لازم است که با دامپزشک در مورد پروتکل واکسیناسیون حیوان خانگی خود صحبت کنید تا در زمان صحیح، این کار انجام شود.

۵ دلیل برای استفاده از واکسن های حیوانات خانگی

واکسن‌ها تولید پادتن‌هایی را در سیستم ایمنی بدن تحریک می‌کنند. آن‌ها عوامل بیماری‌زا، میکروب‌ها و پاتوژن‌ها را که وارد بدن می‌شوند شناسایی و از بین می‌برند. و به جلوگیری از بسیاری از بیماری‌هایی که حیوانات خانگی را تحت تأثیر قرار می‌دهند کمک می‌کند. برخی دلایل استفاده به شرح زیر است:

1. واکسیناسیون از مرگ و میر ناشی از  بیماری‌های کشنده حیوانات خانگی جلوگیری می‌کند.
2. واکسیناسیون می‌تواند از درمان‌های پرهزینه بیماری‌هایی که قابل پیشگیری هستند جلوگیری کند.
3. واکسیناسیون مانع گسترش بیماری‌های مشترک بین حیوانات و حتی بیماری‌های مشترک حیوان با انسان می‌شود.
4. واکسیناسیون، در سطح کلان مدیریت یک کشور، به دلیل کاهش و کنترل موثر بیماری‌ها، ابزار مناسبی جهت کاهش هزینه‌ها است.
5. پیشگیری از بیماری‌های، سبب افزایش عمر حیوانات می‌شود و این امر به سلامت و آرامش روانی صاحبان آن‌ها کمک می‌کند.

انواع واکسن های حیوانات خانگی

واکسن‌ها بر اساس خطر قرار گرفتن در معرض عامل بیماری، شدت بیماری یا انتقال به انسان برای همه حیوانات خانگی حیاتی تلقی می‌شوند. دو گروه اصلی حیوانات خانگی که نیاز به واکسیناسیون دارند، سگ‌ها و گربه‌ها هستند.

الف) برای سگ ها:

واکسن چندگانه:

این نوع واکسن‌ها جهت جلوگیری از بیماری‌های مختلف طراحی شده‌اند. بر اساس منطقه جغرافیایی و بیماری‌های بومی آن منطقه، واکسن مناسب هر سنی، تزریق  می‌شود. اما به طور کلی، واکسیناسیون بر‌ضد بیماری‌های کشنده و واگیردار در بیشتر نقاط جهان با واکسن یکسان انجام می‌شود. DHPP حاوی واکسن بر‌‌ضد 4 بیماری کشنده و واگیردار (Distemperدیستمپر، Hepatitisهپاتیت، Parainfluenzaپاراآنفولانزا و پارواویروسParvo) است. واکسن‌های دیگر، علاوه بر این موارد، برخی بیماری‌های میکروبی و انگلی خاص را پوشش می‌دهند.برای مثال، DHPPL ، بر‌ضد  لپتوسپیروز نیز است. به همین شکل، واکسن‌های 5، 7 و 9 گانه نیز داریم.

واکسن هاری:

بیماری هاری، بسیار کشنده و واگیردار بوده و ریشه‌کن شدن آن بسیار سخت است. واکسیناسیون سالانه بر‌ضد این بیماری ضروریست.

ب) برای گربه ها:

واکسن تری‌کت (Tricat):

این واکسن در مقابل سه عامل اصلی بیماری‌زای گربه‌ها ( کلسی‌ ویروس گربه، هرپس ویروس گربه و پنلوکوپنی گربه) مقاومت ایجاد می‌کند.  واکسن‌های دیگری نیز در دنیا وجود دارند ولی این نوع بیشترین مصرف را در ایران دارد.

واکسن هاری:

ایجاد ایمنی سالانه در گربه‌ها جهت جلوگیری از مرگ و میر آن‌ها در صورت آلودگی به هاری، ضروری است.

تعیین زمان و دفعات واکسیناسیون حیوانات خانگی

تعیین زمان واکسیناسیون به نوع واکسن، سن، سابقه پزشکی، محیط و شیوه زندگی حیوان خانگی­تان بستگی دارد. در ادامه به زمان واکسیناسیون برخی حیوانات خانگی اشاره شده است:

• توله‌ سگ‌ها:

 توله ‌سگ در هنگام شیر خوردن به‌احتمال زیاد آنتی­بادی موجود در شیر مادر را دریافت می‌کند، به ­شرطی که مادرش سیستم ایمنی سالمی داشته باشد. توله ‌سگ‌ها باید از شش تا هشت هفتگی واکسن­ چندگانه را دریافت کنند. دامپزشک باید حداقل سه واکسن را در فواصل سه تا چهارهفته‌ای تزریق کند. اگر دریافت واکسن مرحله سوم قبل از 4 ماهگی انجام شود، یک واکسن یادآور، به فاصله 6 ماه باید تزریق شود. تزریق واکسن هاری به طور معمول همراه با مرحله سوم واکسن چندگانه انجام می‌شود.

• سگ‌های بالغ:

در صورت داشتن سابقه واکسیناسیون کامل در تولگی، انجام واکسیناسیون یادآور سالانه کفایت می‌کند. اگر اطلاعی از سوابق واکسیناسیون حیوان در دسترس نبود، دو واکسن چندگانه در فواصل سه تا چهار هفته تزریق می‌شود. واکسن هاری همراه با مرحله دوم واکسن تزریق می‌شود. پس از آن، این تزریقات، سالی یکبار انجام می‌شود.

• بچه‌ گربه‌ها:

 بچه‌گربه‌ها به‌طور خودکار آنتی‌بادی‌های موجود در شیر مادر را دریافت می‌کنند، به­‌شرطی که مادرشان از سیستم ایمنی سالمی برخوردار باشد. وقتی بچه‌گربه حدود شش تا هشت هفته سن دارد، دامپزشک می‌تواند تزریق واکسن­ تری‌کت را در فواصل سه یا چهارهفته‌ای شروع کند تا زمانی که بچه‌گربه به سن 16 هفتگی برسد. . اگر دریافت واکسن مرحله سوم قبل از 4 ماهگی انجام شود، یک واکسن یادآور، به فاصله 6 ماه باید تزریق شود. تزریق واکسن هاری به طور معمول همراه با مرحله سوم واکسن تری‌کت انجام می‌شود.

• گربه‌های بالغ:

در صورت داشتن سابقه واکسیناسیون کامل در تولگی، انجام واکسیناسیون یادآور سالانه کفایت می‌کند. اگر اطلاعی از سوابق واکسیناسیون حیوان در دسترس نبود، دو واکسن تری‌کت در فواصل سه تا چهار هفته تزریق می‌شود. واکسن هاری همراه با مرحله دوم واکسن تزریق می‌شود. پس از آن، این تزریقات، سالی یکبار انجام می‌شود.

عوارض متفاوت واکسن های حیوانات

اکثر حیوانات خانگی هیچ عوارضی از واکسیناسیون نشان نمی‌دهند. واکنش‌ها به واکسن ممکن است جزئی و کوتاه مدت باشد و به‌ندرت نیاز به مراقبت فوری دامپزشک داشته باشد. عوارض احتمالی عبارتند از:

1. تب و بی حالی

این مشکل، حداکثر پس از 48 ساعت رفع می‌شود. از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنید.

1. از دست دادن موقت اشتها

در این مدت، از غذاهای تر و کنسروی، که طعم قوی دارند، استفاده شود.

1. تورم صورت و / یا کهیر یا هر نوع واکنش حساسیتی

در صورت بروز حساسیت، فورا با دامپزشک خود مشورت کنید.

1. درد و تورم در اطراف محل تزریق

این مشکل نیز به مرور زمان رفع می‌شود. جهت اطمینان، با دامپزشک خود مشورت کنید.

آیا واکسیناسیون سلامت حیوانات خانگی را تضمین می‌کند؟

واکسیناسیون، مقاومت حیوانات خانگی را در برابر بیماری‌های ویروسی کشنده به حدی افزایش می‌دهد که، حیوان یا بیمار نمی‌شود و یا درگیر بیماری بسیار خفیفی خواهد شد. اما این تمام ماجرا نیست. حیوانات خانگی در مقابل انگل‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌های بسیاری، مقاومت لازم را ندارند. پس ارتباط و تماس با عوامل بیماری‌زا باید به حداقل برسد. برای این کار، رعایت بهداشت عمومی و پوست و مو واجب است.

مصرف به اندازه و به موقع دارو‌های ضد‌انگل نیز از ضروریات است. این دارو‌ها به شکل قرص، قطره و آمپول هستند. قرص ضدانگل، که بر روی انگل‌های داخلی موثر است، هر سه ماه یکبار برای سگ‌ها و هر گربه‌ای که به بیرون از خانه تردد دارد، استفاده می‌شود. برای سایر گربه‌ها که همیشه داخل خانه زندگی می‌کنند، این زمان، هر 4 ماه یکبار است. برای زمان شروع مصرف ضدانگل، با دامپزشک خود مشورت کنید.

برای جلوگیری از آلودگی به انگل‌های پوستی (کک و کنه) از قطره‌های مخصوص باید استفاده کرد. برای انتخاب قطره مناسب و همچنین نحوه و زمان مصرف آن، با دامپزشک خود مشورت کنید.

تزریق خودسرانه آیورمکتین ممنوع است. این سم، باید تنها در صورت نیاز و به میزان مشخص و در بازه‌های زمانی مشخص، مصرف شود. با مصرف اشتباه، فقط درد و رنج حیوان را بیشتر خواهید کرد. همچنین درمان‌های رایج ولی اشتباه نیز، حتی در صورت درمان بیماری انگلی پوستی، سبب آسیب به سایر بافت‌ها و اندام‌ها خواهد شد.

آیا حیوانات خانگی همچنان باید واکسینه شوند، حتی اگر رفت و آمدی به بیرون از خانه نداشته باشند؟

توصیه می­شود که حیوان خانگی خود را واکسینه کنید. بسیاری از بیماری­‌ها می­توانند برای مدت طولانی در محیط زنده بمانند. شما یا سایر کسانی که به خانه‌­تان رفت و آمد دارند، عفونت را با کفش و لباس وارد خانه می­کنید. حیوانات دیگری که وارد خانه شما می­شوند نیز عفونت را با مو یا پنجه خود منتقل می­کنند. بنابراین در رابطه با این موضوع با دامپزشک خود مشورت کنید؛ زیرا  شرایط منحصربه­‌فرد حیوان خانگی شما را در نظر می­گیرد و بر این اساس برنامه واکسیناسیون و درمان‌های ضدانگلی ارائه می­کند.

کلام پایانی

همه ما حیوانات خانگی خود را دوست داریم و می­خواهیم آن­ها را شاد، بازی‌گوش و پرانرژی ببینیم. به­عنوان صاحبان حیوانات خانگی، مراقبت از آن­ها و جلوگیری از بیمار شدن­شان یکی از مسئولیت‌ های اصلی ما است. اینجاست که واکسیناسیون نقش مؤثری ایفا می­کند. پس اگر سوالی در مورد واکسینه کردن حیوان خانگی دوست‌­داشتنی خود دارید و یا در این زمینه نیاز دارید اطلاعاتی به‌دست بیاورید، می‌توانید، همین حالا از طریق مشاوره تلفنی با دکتر مازیار فراست معمار دامپزشک مجموعه مشاورین همراه ارتباط برقرار کنید تا اطلاعات کامل‌تری  در اختیار شما قرار دهد.

سوالات متداولی که از ما می پرسید

1. آیا تب کردن بعد از تزریق واکسن خطرناک است؟

تب کردن و درد در محل تزریق بعد از واکسیناسیون تا 48 ساعت در بعضی از پت‌ها دیده می‌شود که واکنشی طبیعی است. در صورت مشاهده علائم خاص و متفاوت، حتما با دامپزشک خود مشورت کنید.

1. آیا انجام واکسیناسیون توسط صاحب حیوان ممکن است؟

تزریق واکسن عملی حساس است و در صورت بروز خطا می‌تواند سبب آسیب جدی به حیوان شود. همچنین اگر این کار، به درستی و در فواصل منظم انجام نشود، سبب بیهوده بودن دفعات قبلی شده و باید مجدد صورت گیرد. در ضمن، ثبت انجام واکسیناسیون در شناسنامه حیوان، با مهر دامپزشک بر روی برچسب‌های واکسن، معتبر است.

1. اولین واکسن برای سگ‌ها و گربه‌ها در چه سنی باید تزریق شود؟

در سن ۶ تا 7 هفتگی انجام می‌گردد.