نقاشی درمانی چیست و چگونه انجام می شود؟

نقاشی درمانی چیست؟

نقاشی درمانی یکی از روش‌های روان درمانی است. استفاده از نقاشی برای بیان احساسات و عواطف درونی به دوران پیش از تاریخ باز می‌گردد. بشر اولیه قبل از پیدایش خط و حتی زبان، برای بیان افکار و رویاها و آرزوهای خود دست به نقاشی بر روی دیواره غارها می‌زده است. روانشناسان از اواسط قرن بیستم پی‌برده‌اند که از نقاشی می‌توانند برای شناخت شخصیت افراد و همچنین برای درمان اختلالات و مشکلات روحی و روانی آن‌ها استفاده کنند. تحقیقات و مطالعات فراوانی طی سالیان متمادی بر روی نقاشی‌های افراد مختلف انجام شده که نشان داده است ترسیم اشکال، خطوط و به کار بردن رنگ‌ها هر کدام می‌تواند حالت‌ها و عواطف گوناگونی را بیان کند.

علاوه بر خطوط، انتخاب رنگ‌ها نیز بیانگر خلق‌و‌خو و احساسات درونی است. رنگ آبی آرامش دهنده است و تمایل شخص را به صلح و آرامش نشان می‌دهد. رنگ قرمز شور و اشتیاق را نشان می‌دهد ولی استفاده زیاد از رنگ‌های گرم می‌تواند نشانه پرخاشگری و تمایل به خشونت باشد. انتخاب رنگ سبز معمولا از طرف افرادی صورت می‌گیرد که شنونده خوبی هستند و در  انجام کارها صبر و شکیبایی از خود نشان می‌دهند. و بالاخره رنگ زرد نشان دهنده شوخ طبعی و تخیل بالاست.

تاریخچه نقاشی درمانی

در سال ۱۹۲۵ نولان لوئیس تحلیلگر روانی، از نقاشی برای تحلیل رفتار بزرگسالان استفاده کرد. او دریافت که افراد از طریق انتخاب و به کار بردن خطوط و رنگ‌ها احساسات و عواطف خود را آزادانه بیان می‌کنند، حتی احساسات و عواطفی که از آن‌ها مطلع نیستند یا پنهانش می‌کنند. وی دریافت که نقاشی نه تنها سبب بروز عواطف درونی می‌گردد، بلکه همزمان وسیله‌ایی برای درمان به شمار می‌رود زیرا به گونه‌ایی فرافکنی کرده و موجب بروز آزادانه احساساتی از قبیل ترس، خشم و نفرت می‌شود.

فواید نقاشی درمانی

1. بهبود مدیریت خود
2. کم کردن نشانه‌های افسردگی
3. بهبود مهارت‌های ارتباطی
4. کاهش استرس
5. نشان دادن تروماهای گذشته
6. بهود مهارت‌های حل مسئله
7. ایجاد عزت نفس
8. کاهش دادن علائم مریضی جسمانی
9. فراهم نمودن یک حواس‌پرتی مثبت برای فراموش کردن موقتی مشکلات و تجدید انرژی

نقاشی درمانی در بزرگسالان

از قدیم کسانی که به نقاشی کردن علاقه داشتند بیان می‌کردند که نقاشی باعث آرامش یافتن آن‌ها می‌گردد. نقاشی علاوه بر یک حوزه‌ی سرگرمی و مهارت مورد علاقه می‌تواند به عنوان یک روش درمانی امروزه در بین بزرگسالان به کار رود. یکی از روش‌های نقاشی درمانی در بین بزرگسالان، استفاده از کتاب‌های رنگ آمیزی می‌باشد. کتاب‌های رنگ آمیزی بزرگسالان که در سال‌های اخیر باب شده اند، یک روش برای کشف احساسات، آرام نمودن درگیری‌های ذهنی، تقویت خودآگاهی، مدیریت رفتاری و اعتیاد، بهبود و تقویت مهارت‌های اجتماعی، کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس می‌باشد.

نقاشی درمانی در کودکان

نقاشی یکی از راه‌های ورود به دنیای کودکان است. درواقع ارتباط‌گیری با کودکان سخت‌تر از بزرگسالان می‌باشد و نقاشی می‌تواند باعث برون‌ریزی احساسات کودکان و بیان فکرها، تخیلات و آرزوهای آنان باشد. هر شکلی که کودک می‌کشد و رنگی که به کار می‌برد می‌تواند نشان دهنده‌ی قسمتی از دنیای او و تجربیاتش باشد. تفسیر نقاشی کودکان فقط با استفاده از خود نقاشی صورت نمی‌گیرد بلکه روایت‌هایی که خود کودکان از نقاشی‌ها دارند می‌تواند کمک کننده به فهم بیشتر دنیای آن‌ها باشد.

نقاشی فقط برای تشخیص مشکل در کودکان به کار نمی‌رود. نقاشی زیردسته‌های مهارت‌های هنری است که کمک کننده به رشد شناختی و هیجانی فرد هستند. هم‌چنین نقاشی درمانی به کودکان کمک می‌کند تا حرف‌هایی را که نمی‌توانند تعریف کنند را رسم کنند و در نتیجه بر آرام‌تر شدن و تخلیه‌ی خشم آن‌ها موثر می‌باشد.

هم‌چنین نقاشی درمانی در کودکان به عنوان یک روش درمانی کمک کننده برای اختلال‌های رفتاری، ناتوانی یادگیری، افسردگی و پرخاشگری به کار می‌رود.

چرا به نقاشی درمانی نیاز داریم؟

نقاشی درمانی به‌ویژه زمانی که ارتباط کلامی امکان پذیر نیست یا به سختی امکان پذیر است، استفاده می‌شود. مانند کودکان پیش دبستانی، کودکان غیرمعمول یا بزرگسالانی با اختلال در توانایی صحبت کردن. همچنین برای کودکان و بزرگسالانی که قادر به صحبت کردن هستند اما از طریق هنر ارتباط بهتری برقرار می‌کنند، مؤثر است. نقاشی درمانی ممکن است به عنوان یک مداخله درمانی مستقل استفاده شود. یا ممکن است به عنوان یک عنصر کمکی در چارچوب بزرگتری از تکنیک‌های درمانی که برای بیمار اعمال می‌شود بکار رود.

چگونه نقاشی اثر درمانی دارد؟

برای بیان عمیق‌ترین چیزهایی که در روحمان، احساسات، امیدها، درگیری‌ها و هر آنچه در درون خود احساس می‌کنیم، فعالیت‌های هنری و نقاشی از معدود راه هاست. در واقع ما کلمات را داریم، اما کلمات نمی‌توانند همه آن‌ها را بیان کنند. ما به یک شیوه ابرازی نیاز داریم که کمتر انتزاعی باشد و به حواس و احساسات و تجربیات واقعی ما نزدیکتر باشد. ما تجربه‌هایمان را زندگی می‌کنیم، نه کلمات را. به همین دلیل ما به هنر نیاز داریم. بیش از هر چیز، هنر یک تجربه حسی است؛ زیرا باید از حواس و توانایی‌های خود برای ساختن هنر استفاده کنیم.

با هر نقاشی، به شناخت تازه‌ای در مورد خود می‌رسیم، زیرا هر محصول هنری که می‌سازیم، ویژگی بارز شخصیت ما را دارد. این بخشی از وجود ماست که توسط خودمان ساخته شده است و اگر با نگاهی دقیق در جستجوی آن باشیم، می‌توانیم از آن برای کشف اعماق روح خود استفاده کنیم. اثر هنری و نقاشی ما به عنوان وسیله مؤثری برای یادآوری مجدد خاطرات فراموش شده و تعریف داستان‌هایی راجع به خودمان استفاده می‌شود و ممکن است پیام‌ها و باورهای ذهن ناخودآگاهمان را آشکار کند.

در اینجا نقش درمانگر مطرح می‌شود که ما را در این سفر خلاقانه راهنمایی می‌کند. آنچه خلق می‌کنیم را تفسیر می‌کند، به ما کمک می‌کند خودمان را بهتر بشناسیم و بر برخی از موانع زندگی خود غلبه کنیم. با راهنمایی یک درمانگر باسواد، پیام‌ها، نمادها و استعاره‌های غیرکلامی که اغلب در این اشکال هنری یافت می‌شوند را تفسیر می‌کنیم، که به درک بهتر احساسات و رفتارهای‌مان منجر می‌شود و اینگونه می‌توانیم مشکلات عمیق‌تر را حل کنیم.

در نقاشی درمانی، فرآیند بسیار مهمتر از محصول است. مهم نیست که محصول نهایی چقدر از نظر زیبایی شناختی ارزشمند است. ارزش واقعی نشان دهنده این است که در یک لحظه خاص از زمان، ما چه کسی هستیم و چه احساسی داریم. هنر و نقاشی درمانی کمک می‌کند تا بر لحظه حال تمرکز کنیم، پاسخ‌های عاطفی خود را شناسایی کنیم و احساسات و آگاهی بدن خود را به هم مرتبط کنیم و توانایی ما را برای کنترل و تنظیم هیجانات‌مان افزایش می‌دهد.

نقاشی درمانی در بسیاری از شرایط و تجربیات به ما کمک می‌کند مانند:

1. کشف احساسات
2. مشکلات عزت نفس
3. استرس و اضطراب
4. افسردگی
5. آسیب‌های روانی
6. سوگ و اندوه
7. اختلالات شخصیت
8. بیماری‌ها و ناتوانی‌های جسمی

شما می‌توانید جهت انجام مشاوره کودک با خانم شقایق شجاعی کارشناس ارشد روانشناسی بالینی از طریق مشاوره تلفنی ارتباط برقرار کنید.