باید این نکته را نیز در نظر گرفت که تلاش دانش‌آموز به تنهایی در پیشرفت تحصیلی او مؤثر نخواهد بود. عوامل متعدد دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند منجر به پیشرفت یا افت تحصیلی او شوند. در این مقاله خانم سارا رحیمی مشاور برنامه ریزی تحصیلی قصد دارد به بررسی این عوامل بپردازد و راهکارهایی را برای کمک به موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان ارائه دهد. تا انتها با ما همراه باشید
پیشرفت تحصیلی چیست؟
پیشرفت تحصیلی یعنی این که از سطح مورد انتظار آموزشی برآورده شود و سازمان آموزش و پرورش به اهداف از پیش تعیین شده نزدیک‌تر شود. پیشرفت تحصیلی یعنی، افزایش میزان یادگیری، افزایش سطح نمرات و قبولی دانش آموزان در دروس و پایه تحصیلی.
اهمیت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
پیشرفت یا عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموز در هر مقطع، نقشی تاثیرگذار در موفقیت تحصیلی او در دوره‌های بعدی دارد. برای مثال شاگردی که در ریاضی نهم با مشکلات عدیده‌ای روبرو است و در آزمون‌های
استاندارد، نتایج قابل قبولی را کسب نکرده است، مسلما در دوره متوسطه دوم نیز چالش‌های بسیاری را در درس ریاضی خواهد داشت.
به همین ترتیب دانش‌آموزی که در دوران مدرسه نتایج قابل قبولی را کسب نکرده است، احتمالا در دوره‌های دانشگاهی نیز موفقیت کمتری را در مقایسه با سایر همکلاسی‌های خود کسب خواهد کرد. ضمن اینکه کسب دستاوردهای تحصیلی، در افزایش اعتماد به نفس افراد نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
چه عوامل بر پیشرفت تحصیلی تاثیر می‌گذارند؟
عوامل مؤثر را در سه سطح فردی، خانوادگی، آموزشی می‌توان بررسی کرد.
الف- عوامل فردی
- هوشی و توانایی ذهنی: روانشناسان «هوش را توانایی اتخاذ رفتارهای سازگارانه یا خلاق تعریف میکنند.» هوش معمولاً زیر بنای توانایی یا ظرفیت یادگیری به حساب می‌آید.
- انگیزه: انگیزه یعنی، سبب علت و آن چه کسی را به کار وادار می‌کند. انگیزه یک عامل درونی است و به‌طور‌کلی موجود زنده را به حرکت در می‌آورد.
ب - عوامل خانوادگی
یکی از مهم‌ترین نهادهای مؤثر در تربیت و رفتار آدمی را سازمان خانواده می‌دانند. زیرا خانواده اولین و با دوام‌ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان و زمینه‌ساز رشد جسمانی، اخلاقی عاطفی و عقلانی آنان است. والدین در شکل‌گیری نگرش فرزندانشان نسبت به تحصیل نقش دارند. نگرش مثبت به مدرسه و
معلمان و تحصیل از متغیرهای اثر گذار سطح تحصیلات و میزان در‌آمد خانواده می‌باشد. مهم‌ترین نقش والدین در زمینه‌ی پیشرفت تحصیلی ایجاد محیط آرام و مساعد برای مطالعه و انجام تکالیف است.
ج- عوامل آموزشی
1- امکانات و فضای مناسب آموزشی 2- برنامه‌ریزی آموزشی ۳- شیوه‌های تدریس دبیران
1- امکانات و فضای مناسب آموزشی: استاندارد بودن اندازه‌ی کلاس‌ها و تراکم دانش‌آموزان؛ بطور کلی مطالعات نشان می‌دهند که در کلاس‌های کم تراکم موفقیت دانش بیشتر نیست، مگر آن‌که تراکم کلاس کمتر از 15 نفر باشد که در این صورت امکان آموزش انفرادی فراهم می‌شود. نور کافی، سرما و گرمای لازم به موقع لزوم امکانات کارگاهی و آزمایشگاهی دسترسی به سایت‌های اینترنتی و غیره را می‌توان جزو امکانات و فضای مناسب آموزشی تلقی نمود که در یادگیری دانش آموزان تأثیر دارند.
2- برنامه ریزی های آموزشی: برنامه‌های آموزشی مدارس باید مناسب باشد. برنامه‌ی درسی هفتگی، برنامه ساعات معلمان و برنامه‌ی امتحانات باید بتواند مطلوب دانش آموزان و اولیاء و مربیان قرار بگیرد و از معلمان و دبیران در جای خود استفاده شود. در برخی مدارس به دلیل کمبود متخصص از غیر متخصص تدریس رشته‌های غیر مرتبط استفاده می‌شود. و یا برای رفع گیرِ‌برنامه و یا تکمیل ساعات یک دبیر از دروس غیر تخصصی استفاده می‌شود. این امر مسلماً مانع رشد و پویایی دانش آموزان می‌گردد. دو مقوله باید مورد توجه قرار گیرد. یکی تکنولوژی برنامه ریزی درسی و دیگری عوامل تعیین کننده برنامه درسی، برنامه‌های درسی باید با دقت جرح و تعدیل شوند.
3 - شیوه‌های تدریس معلمان : در بسیاری از مدارس هنوز معلمان از روش‌های سنتی مبتنی بر سخنرانی استفاده میکنند و دانش آموزان این گونه مدارس محکوم به نشستن و شنیدن هستند. بدون این که در فرایند یادگیری نقش داشته باشند و معلم متکلم وحده و فعال‌ترین عنصر یادگیری است و طبیعی است در چنین موردی
حجم یادگیری بسیار اندک خواهد بود. پژوهش‌های زیادی در ارتباط با روش‌های تدریس و آنچه معلمان باید برای به دست آوردن پیشرفت بیشتر در امر فرایند یادگیری و یاددهی انجام دهند صورت گرفته است.
د- تجربه معلمان
معلمان با سابقه گرایش بیشتری به سمت پرورش مهارت‌های آموزش و کلاس داری از خود نشان می‌دهند. آن‌ها میزان وقتی را که برای امور اداری کلاس صرف می‌شود کاهش می‌دهند.
ه- آماده کردن درس و نمره دادن
معلمینی که برای آماده ساختن درس و همچنین نمره دادن تکالیف درسی و کار کلاس دانش آموزان وقت‌گذاری میکنند نسبت به معلمین که این کار را انجام نمی‌دهند، دانش آموزان آن‌ها نتایج بهتری کسب می‌نمایند.
خ- مهارت ها
معلمینی که در نظر دانش آموزان سخت‌گیرتر و متوقع‌تر هستند، معلمینی که توانایی برقراری سریع نظم را در کلاس دارا هستند، معلمینی که به روش نظام‌مند از کار خود ارزیابی میکنند و بر آنچه که یک دانش آموز یاد گرفته یا یاد نگرفته در برابر همه آنچه باید یاد می‌گرفت به درستی واقفند و به دانش آموزانی که مطالب را در بار نخست یاد نگرفته‌اند، فرصت فراگیری مجدد را می‌دهند و معلمینی که به دانش آموزان کمک میکنند تا میزان اهمیت مطالب را پی‌ببرند و بتوانند بین مطالب اصلی و فرعی تمایز دهند در معلمی موفق‌تر از معلمین دیگرند و دانش آموزان آن‌ها از پیشرفت تحصیلی بالاتری برخوردارند.
مشاوره تحصیلی و نقش آن در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
دانش آموزان در سنین مختلف شرایط روحی، درسی و ارتباطی متفاوتی را تجربه میکنند. عملکرد تحصیلی آن‌ها نیز تابع همین شرایط است. بنابراین راهکارهایی که مشاور تحصیلی برای پیشرفت تحصیلی دانش آموز ابتدایی ارائه می‌دهد باید کاملا متفاوت از راهکارهای ارائه شده برای یک دانش آموز متوسطه دوم باشد.
مشاور تحصیلی باید بتواند در سال‌های شروع مدرسه یعنی مقطع ابتدایی، با استفاده از تکنیک‌های مختلف مشاوره تحصیلی و بررسی فاکتورها و معیارهای مختلف به شناسایی استعدادها و نقاط ضعف دانش‌آموز بپردازد. همچنین نحوۀ مطالعه صحیح، مدیریت زمان برای درس خواندن، برنامه‌ریزی درسی، ایجاد انگیزه و بهبود سبک زندگی را به دانش‌آموزان این مقطع آموزش دهد.
دانش‌آموزانی که از همان مقطع ابتدایی یک مشاور تحصیلی را در کنار خود دارند پیشرفت تحصیلی چشمگیری را تجربه خواهند کرد و تعاملات مناسب‌تری را با خانواده، معلمان و همکلاسی‌ها تجربه خواهند کرد.
در متوسطه اول نیز دانش آموزان با موضوعاتی مانند تغییرات ناشی از دوران بلوغ، تغییر مقطع تحصیلی و محیط مدرسه، تغییر در شرایط مطالعه دروس، انتخاب رشته نهم به دهم و غیره مواجه می‌شوند. بنابراین مشاوره تحصیلی باید بتواند به شاگرد متوسطه اول کمک کند تا در نهایت با حفظ تعادل در تمام جنبه‌های ذکر شده، شاهد بهبود عملکرد تحصیلی او باشیم.
در مقطع متوسطه دوم، دروس تخصصی‌تر می‌شوند در نتیجه احتمال بروز مشکلات تحصیلی و افت نمرات بیشتر می‌شود. از طرفی دیگر، فشارهای روانی ناشی از نزدیک بودن آزمون کنکور سراسری و جدی شدن بحران‌های روحی دوران بلوغ نیز در کنار سخت بودن درس‌ها خودنمایی می‌کند.
مشاوره تحصیلی در متوسطه دوم، باید به شاگرد کمک کند تا مهارت‌های بیشتری را در زمینه مطالعه و برنامه‌ریزی درسی کسب کند. سپس در صورت داشتن مشکلات درسی یا افت تحصیلی و یا تعامل نامناسب با
خانواده، دوستان و معلمان، راه‌حل‌های مناسبی را به او ارائه دهد و در طول سال‌های دهم تا دوازدهم، شاگرد را از نظر روحی برای شرکت در کنکور سراسری و انتخاب رشته دانشگاهی آماده کند.
شما می‌توانید از طریق مشاوره تلفنی رایگان با خانم سارا رحیمی مشاور برنامه ریزی تحصیلی با شماره گیری ۰۲۱۷۵۱۸۹۰۰۰ و کد 3123 ارتباط برقرار کنید.
0
