اختلال کمتوجهی-بیش فعالی (ADHD) یکی از مشکلات سلامت روان است که باعث میشود فرد برای متمرکز شدن روی یک کار واحد یا ثابت نشستن برای مدت طولانی دچار مشکل شود. بسیاری از مردم در طول زندگی خود کاهش تمرکز و تغییر در سطح انرژی را تجربه میکنند. اما کمتوجهی و بیش فعالی در افراد مبتلا به ADHD شدیدتر است؛ به طوری که روی تحصیل، کار، روابط اجتماعی و زندگی خانوادگی آنها تاثیر میگذارد.
اختلال ADHD معمولا از دوران کودکی شروع میشود، اما احتمال دارد تا دوران بزرگسالی تشخیص داده نشود. تا انتهای این مقاله از خانم شقایق شجاعی مشاور خانواده همراه باشید تا درباره این بیماری اطلاعات بیشتری کسب کنید.
بیش فعالی چیست؟
بیشفعالی اختلالی است که باعث میشود کودکان در کنترل رفتارهای خود دچار مشکل شوند. اختلال بیش فعالی یکی از شایعترین اختلالات روانپزشکی در کودکان است. شیوع این بیماری در پسران ۳ برابر بیشتر از دختران است. میزان شیوع این بیماری در میان کودکان زیر ۱۸ سال ۲/۷درصد و در بین بزرگسالان ۳.۴درصد است.
کودکان با اختلال بیش فعالی دچار مشکل در کنترل رفتارهای خود هستند آنها ممکن است در مکانهایی که باید آرام باشند بیش از اندازه سر و صدا و جنبوجوش داشته باشند و همینطور در ارتباط با سایر همسالان خود دچار مشکل باشند. به همین دلیل دچار مشکلات عملکردی فراوانی در منزل و مدرسه خواهند شد. آنها ممکن است دچار افت تحصیلی شوند و همینطور به دلیل اینکه درک درستی از خطر ندارند خود را در شرایط بسیار خطرناک قرار دهند. در ادامه برای دانستن این که
بیش فعالی چیست؟ انواع بیش فعالی کدامند؟ با ما همراه باشید.
انواع بیش فعالی
اختلال ADHD بر اساس نوع علائم به سه دسته تقسیم میشود:
۱. نوع کمتوجه
همانطور که از نام آن پیدا است، افراد مبتلا به بیش فعالی از نوع کم توجهی در تمرکز کردن، تکمیل وظایف و پیروی از دستورالعملها با مشکل مواجه میشوند. در مقابل، علائم بیش فعالی یا تکانشگری در آنها کمتر دیده میشود. تحقیقات نشان میدهد که بیش فعالی از نوع عدم تمرکز در بین دختران شایعتر است.
۲. نوع بیشفعال- تکانشی
افراد مبتلا به این اختلال ممکن است هنوز هم در توجه کردن کمی مشکل داشته باشند، اما بیشتر از بیش فعالی و تکانشگری رنج میبرند؛ به این معنی که بیقرار هستند، انرژی زیادی دارند، نمیتوانند یک جا بنشینند، زیاد صحبت میکنند یا تمایل دارند صحبت دیگران را قطع کنند.
۳. نوع ترکیبی
بیشتر افراد مبتلا به ADHD نوع ترکیبی آن را تجربه میکنند؛ یعنی علائم کمتوجهی و بیش فعالی-تکانشگری به یک اندازه در آنها وجود دارد.
علائم اختلال کمتوجهی-بیش فعالی
افراد مبتلا به ADHD معمولا:
- برای انجام یک کار یا وظیفه مشخص در مدت زمان طولانی تمرکز کافی ندارند.
- فراموش میکنند چه وظایفی بر عهدهشان گذاشته شده است. همچنین ممکن است کارها را به ترتیب انجام ندهند.
- با کوچکترین محرکی دچار حواسپرتی میشوند و تمرکز خود را برای ادامه کار از دست میدهند.
- آرام ماندن و تحرک نداشتن حتی برای مدت کوتاه برای آنها دشوار است.
- دائما وسط حرف دیگران میپرند. در حقیقت، منتظر ماندن برای به پایان رسیدن صحبت دیگران برای آنها سخت است.
همچنین بخوانید: مشاوره کودک و نوجوان
دلایل ابتلا به بیش فعالی در نوزادان
آمارها نشان میدهد که ۴ تا ۱۲ درصد کودکان مبتلا به ADHD هستند. اختلال کمتوجهی-بیشفعالی فقط یک علت ندارد؛ بلکه معمولا چند عامل مختلف به طور همزمان باعث میشوند که کودک به ADHD مبتلا شود. بعضی از این علل عبارتاند از:
- ژنتیک: ADHD اغلب در بعضی از خانوادهها بیشتر دیده میشود. بنابراین ژنتیک ممکن است در بروز آن نقش داشته باشد. اگر فردی به ADHD مبتلا باشد، احتمال اینکه خواهر یا برادر او هم با این مشکل مواجه شود زیاد است.
- تغییر عملکرد مغز: نواحی مختلف مغز توانایی انسان را برای توجه و تمرکز کنترل میکنند. در افراد مبتلا به ADHD ممکن است عملکرد این مناطق دستخوش تغییر شده باشد.
- جراحت سر: اگر به سر نوزاد آسیب قابلتوجهی وارد شود، ممکن است به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی مبتلا شود.
- نامناسب بودن محیط قبل از تولد و نارس بودن: آنچه که در دوران بارداری و زایمان اتفاق میافتد میتواند خطر بیشفعالی را در نوزادان افزایش دهد. اگر مادر الکل بنوشد یا سیگار بکشد، احتمال ابتلا به ADHD در فرزند او افزایش مییابد. بهعلاوه، نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا میآیند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این اختلال هستند.
- مواجهه با سرب و سایر سموم: در موارد نادر، قرار گرفتن نوزاد در معرض سموم مختلف به ویژه سرب میتواند خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد. ذکر این نکته ضروری است که آلرژیهای غذایی، رنگهای خوراکی و قند در بروز این اختلال نقش ندارند.
درمان بیش فعالی در نوزادان
ممکن است دکتر اطفال نوزاد را از نظر علائم اختلال کمتوجهی-بیشفعالی تحت نظر بگیرد. اما تا زمانی که کودک بزرگتر نشود نمیتوان با قطعیت ADHD را تشخیص داد یا درمان آن را شروع کرد.
اگر در نهایت با گذشت زمان ثابت شود که فرزند شما به اختلال کمتوجهی-بیشفعالی مبتلا است، تیم پزشکی شامل روانشناس یا روانپزشک یک برنامه درمانی مناسب را برای او طراحی میکند.
درمانهای رایج برای ADHD معمولا شامل موارد زیر هستند:
حمایت از والدین به طوری که آنها بتوانند یک محیط مناسب برای تامین نیازهای فرزندشان فراهم کنند.
حمایت از کودک در مدرسه به گونهای که نیازهای او برآورده شوند.
تجویز داروهای محرک مثل ریتالین که در درمان ADHD بسیار موثر هستند. این داروها سطوح مواد شیمیایی مغز به نام نوروترنسمیترها (انتقالدهندههای عصبی) را تقویت و متعادل میکنند.
تشخیص اختلال بیش فعالی – نقص توجه
تشخیص ابتلای کودک به ADHD در چند مرحله انجام میشود و آزمایش واحدی برای تشخیص آن وجود ندارد.
بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و انواع خاصی از اختلالات یادگیری میتوانند علائم مشابهی داشته باشند. به همین دلیل یک مرحله از فرآیند تشخیص، شامل معاینه پزشکی از جمله آزمایشهای شنوایی و بینایی است تا سایر مشکلات احتمالی را رد کند.
تشخیص ADHD معمولاً شامل یک چک لیست برای ارزیابی علائم و گرفتن سابقه کودک از والدین، معلمان و گاهی اوقات خود کودک است.
عوارض بیش فعالی
اختلال ADHD میتواند به مشکلات زیر منجر شود:
- عملکرد ضعیف در مدرسه یا محل کار
- مصرف الکل یا مواد مخدر
- تصادفات مکرر یا سایر حوادث
- روابط متشنج
- سلامت ذهنی و فیزیکی ضعیف
اختلال ADHD باعث ایجاد سایر مشکلات سلامت روان نمیشود. اما بعضی از اختلالات ممکن است همراه با ADHD ایجاد شوند. این اختلالات عبارتاند از:
- اختلالات خلقی: بعضی از افراد مبتلا به ADHD ممکن است افسردگی، اختلال دوقطبی یا سایر اختلالات خلقی را تجربه کنند. تمام مشکلات خلقی لزوما به طور مستقیم مربوط به ADHD نیستند، اما الگوی تکراری شکستها و ناکامیهای مرتبط با ADHD میتواند افسردگی را بدتر کند.
- اختلالات اضطرابی: اضطراب هم در افراد مبتلا به ADHD شایع است. اضطراب به نگرانی، عصبانیت و سایر نشانهها منجر میشود.
- اختلالات شخصیتی: افراد مبتلا به ADHD بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به اختلالات شخصیتی مانند اختلال شخصیت مرزی یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی هستند.
- ناتوانی در یادگیری: کسانی که ADHD دارند ممکن است در امتحانات خود نمره کمتری دریافت کنند.
سوالات متداول
بیش فعالی در دوران کودکی چگونه است؟
کودکان مبتلا به ADHD معمولا در مدرسه دچار مشکل میشوند. آنها برای یادگیری یا انجام تکالیف خود تمرکز کافی ندارند و نمیتوانند نشستن در کلاس درس را تحمل کنند.
آیا بزرگسالان هم دچار بیش فعالی میشوند؟
بله ADHDدر دوران بزرگسالی ریشه در دوران کودکی دارد. تحقیقات نشان میدهد که تقریبا ۶۰ درصد بزرگسالان مبتلا به این اختلال در کودکی تحت مداوا قرار نگرفتهاند. علائم ADHD در بزرگسالی خفیفتر است، اما میتواند فرد را در محیط کار یا روابط شخصی دچار مشکل کند.
بیش فعالی از چه سنی مشخص میشود؟
این اختلال را میتوان در دوران کودکی تشخیص داد. در بیشتر موارد، کودکان قبل از هفت سالگی یا با ورود به مدرسه نشانههای این اختلال را در رفتار خود بروز میدهند.
کلام پایانی
اگر عدم توجه، بیش فعالی یا رفتار تکانشی به طور مستمر زندگی شما یا فرزندتان را مختل کرده است، درباره آن با متخصص سلامت روان صحبت کنید. ذکر این نکته ضروری است که تشخیص ADHD در افراد بزرگسال در مقایسه با کودکان دشوارتر است. چون بعضی از علائم آن شباهت زیادی به سایر مشکلات سلامت روان دارد.
برای صحبت کردن باروانشناس میتوانید از طریق سایت مشاورین همراه اقدام کنید. شما میتوانید از طریق مشاوره آنلاین رایگان با خانم شقایق شجاعی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی با شماره گیری ۰۲۱۷۵۱۸۹۰۰۰ و کد 3721 در ارتباط باشید.
0
