علل اضطراب در کودکان
اضطراب در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
عوامل ژنتیکی و زیستی
تحقیقات نشان داده‌اند که کودکان دارای والدین مضطرب، احتمال بیشتری برای تجربه اضطراب دارند. ساختار مغز و تعادل شیمیایی آن، به‌ویژه میزان سروتونین و دوپامین، نقش مهمی در تنظیم احساسات و استرس ایفا می‌کند.
تجربیات ناخوشایند و آسیب‌های روانی
رویدادهای استرس‌زا مانند جدایی والدین، مرگ یکی از عزیزان، جابه‌جایی منزل یا تجربه قلدری در مدرسه می‌توانند باعث ایجاد اضطراب شدید در کودکان شوند.
محیط خانوادگی و تربیت والدین
کودکان در محیط‌های پرتنش که والدین دائماً در حال مشاجره هستند یا انتظارات بالایی از کودک دارند، بیشتر دچار اضطراب می‌شوند. والدینی که بیش از حد از کودک حمایت می‌کنند نیز می‌توانند ناخواسته باعث افزایش اضطراب در او شوند.
فشارهای تحصیلی و اجتماعی
انتظارات بالا از سوی والدین یا معلمان، ترس از شکست و مقایسه شدن با دیگران می‌تواند اضطراب تحصیلی را در کودکان تشدید کند. همچنین، مشکلاتی در روابط دوستانه و اجتماعی نیز می‌توانند عاملی برای اضطراب باشند.
بیشتربدانید: بچه‌های عصبی: مقابله با رفتارهای انفجاری
نشانه‌های اضطراب در کودکان
اضطراب می‌تواند نشانه‌های مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها جسمی، برخی رفتاری و برخی عاطفی هستند.
نشانه‌های جسمی
- سردردهای مکرر
- دل‌درد و مشکلات گوارشی
- تپش قلب و تعریق زیاد
- مشکلات خواب (بی‌خوابی یا کابوس‌های مکرر)
- خستگی مداوم
- نشانه‌های رفتاری
- وابستگی بیش از حد به والدین
- اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
- کاهش تمرکز و افت تحصیلی
- بی‌قراری و بی‌صبری
- تیک‌های عصبی یا جویدن ناخن
نشانه‌های عاطفی
- ترس‌های شدید و غیرمنطقی
- زودرنجی و تحریک‌پذیری
- احساس ناامنی و بی‌اعتمادی
- نگرانی بیش از حد درباره آینده
انواع اضطراب در کودکان
اضطراب در کودکان می‌تواند در قالب‌های مختلفی بروز کند که برخی از رایج‌ترین انواع آن عبارتند از:
اضطراب جدایی
کودکان مبتلا به اضطراب جدایی هنگام دور شدن از والدین یا مراقبان خود دچار ترس شدید می‌شوند. این نوع اضطراب معمولاً در کودکان ۶ ماهه تا ۳ ساله طبیعی است، اما اگر در سنین بالاتر ادامه یابد، نیاز به توجه دارد.
اضطراب اجتماعی
این نوع اضطراب زمانی رخ می‌دهد که کودک از موقعیت‌های اجتماعی، مانند صحبت کردن در جمع یا تعامل با همسالان، احساس ترس و نگرانی شدید داشته باشد.
اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
برخی کودکان دچار افکار مزاحم و ناخواسته‌ای می‌شوند که باعث اضطراب شدید آن‌ها می‌شود. برای کاهش این اضطراب، ممکن است به رفتارهای تکراری مانند شستن بیش از حد دست‌ها یا چک کردن مداوم اشیا روی بیاورند.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
کودکانی که تجربه‌های تلخی مانند تصادف، زلزله یا سوءاستفاده را پشت سر گذاشته‌اند، ممکن است علائم اضطراب شدیدی مانند کابوس‌های مکرر یا ترس‌های ناگهانی را تجربه کنند.
بیشتربدانید: تربیت جنسی کودکان و نوجوانان: راهکاری برای سلامت و آگاهی
راهکارهای مقابله با اضطراب در کودکان
برای کمک به کودکانی که دچار اضطراب هستند، می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد:
ایجاد محیطی امن و حمایتگر
والدین باید فضای امنی برای کودک ایجاد کنند تا او بتواند نگرانی‌های خود را بدون ترس از قضاوت مطرح کند. تشویق به صحبت درباره احساسات و ارائه راهکارهای آرامش‌بخش بسیار مفید است.
آموزش مهارت‌های آرام‌سازی
کودکان می‌توانند از تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا تمرینات یوگا برای کاهش اضطراب استفاده کنند.
کاهش فشارهای تحصیلی و اجتماعی
انتظارات واقع‌بینانه از کودک و حمایت از تلاش‌های او، به جای تمرکز بر نتایج، می‌تواند استرس او را کاهش دهد.
تشویق به فعالیت‌های بدنی
ورزش کردن، پیاده‌روی و بازی‌های گروهی می‌توانند به کاهش استرس و تقویت روحیه کودک کمک کنند.
محدود کردن مصرف رسانه‌های استرس‌زا
برخی برنامه‌های تلویزیونی، بازی‌های ویدیویی و محتوای اینترنتی می‌توانند اضطراب کودکان را افزایش دهند. والدین باید محتوای مصرفی کودک را کنترل کنند.
مراجعه به روانشناس کودک
اگر اضطراب کودک شدید باشد و بر زندگی روزمره او تأثیر منفی بگذارد، مشاوره با روانشناس کودک می‌تواند کمک‌کننده باشد. درمان شناختی-رفتاری (CBT) یکی از روش‌های مؤثر برای کنترل اضطراب در کودکان است.
نتیجه‌گیری
اضطراب در کودکان مسئله‌ای شایع اما قابل کنترل است. شناخت علائم، درک علل و استفاده از روش‌های مؤثر برای مدیریت آن، می‌تواند به کودکان کمک کند تا زندگی سالم‌تر و شادتری داشته باشند. والدین، معلمان و مراقبان نقش مهمی در کاهش اضطراب کودکان دارند و با ایجاد محیطی حمایتگر می‌توانند به آن‌ها در مواجهه با چالش‌های زندگی کمک کنند.
اگر نگران اضطراب کودک خود هستید و به دنبال راهکارهای مؤثر برای کاهش آن می‌گردید، می‌توانید از راهنمایی یک متخصص بهره‌مند شوید. نادیه زارعی مشاور کودک و نوجوان، آماده است تا با ارائه مشاوره تلفنی رایگان، شما را در این مسیر همراهی کند. برای دریافت مشاوره با شماره 02175189000 تماس بگیرید و کد 4678 را وارد کنید تا مستقیماً با ایشان صحبت کنید.
سوالات متداول
چه عواملی می‌توانند باعث اضطراب در کودکان شوند؟
عوامل ژنتیکی، تجربیات ناخوشایند، محیط خانوادگی، فشارهای تحصیلی و اجتماعی از مهم‌ترین عوامل ایجاد اضطراب در کودکان هستند.
چه نشانه‌هایی نشان می‌دهند که یک کودک دچار اضطراب است؟
نشانه های اضطراب شامل علائم جسمی (مانند سردرد و مشکلات خواب)، علائم رفتاری (مانند اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی) و علائم عاطفی (مانند زودرنجی و نگرانی شدید) هستند.
چه راهکارهایی برای کاهش اضطراب کودکان وجود دارد؟
ایجاد محیط امن، آموزش مهارت‌های آرام‌سازی، کاهش فشارهای تحصیلی، تشویق به فعالیت‌های بدنی، محدود کردن مصرف رسانه‌های استرس‌زا و مراجعه به روانشناس از جمله راهکارهای مؤثر هستند.
7
