بیش فعالی چیست؟ علت‌ها، علائم و درمان

اختلال کم‌توجهی_بیش فعالی یا Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) یکی از مشکلات مزمن سلامت روان است که میلیون‌ها کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.

 ADHD شامل ترکیبی از مشکلات مداوم، مانند مشکل در حفظ توجه، بیش فعالی و رفتار تکانشی است. کودکان مبتلا به ADHD همچنین ممکن است با اعتماد به نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم کنند.

علائم گاهی با افزایش سن کاهش می‌یابد. با این حال، علائم در برخی از افراد هرگز به طور کامل  برطرف نمی‌شوند. اما آنها می‌توانند استراتژی هایی را برای مدیریت شرایط خود بیاموزند.

درمان کودک بیش فعال معمولاً شامل داروها و مداخلات رفتاری است. تشخیص زودهنگام و درمان می‌تواند تفاوت زیادی در نتیجه ایجادکند.

اختلال کمبود توجه و بیش فعالی گاهی با نام پیش فعالی در میان مردم شناخته می‌شود که عبارت صحیحی نیست.

علائم بیش فعالی

ویژگی های اولیه ADHD شامل بی‌توجهی و رفتار بیش فعالی- تکانشی است. علائم ADHD قبل از 12 سالگی شروع می‌شود و در برخی از کودکان از 3 سالگی قابل توجه و تشخیص است. علائم ADHD می‌تواند خفیف، متوسط ​​یا شدید باشد و ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.

ADHD در مردان بیشتر از زنان رخ می‌دهد و رفتارها می‌تواند در پسران و دختران متفاوت باشد. برای مثال، پسرها ممکن است بیش فعال‌تر به نظر برسند و دختران ممکن است به خاطر رفتارهای کم خطرتر و آرام بودن کم‌تر بیش فعال به نظر برسند.

سه زیر نوع ADHD وجود دارد | روش تشخیص بیش فعالی

• عمدتاً بی‌توجه: اکثر علائم تحت عنوان بی‌توجهی قرار می‌گیرند.

• عمدتاً بیش فعال/تکانشی: اکثر علائم بیش فعال و تکانشی هستند.

• ترکیبی: ترکیبی از علائم بی‌توجهی و علائم بیش فعال / تکانشی باهم وجود دارند.

بی توجهی

کودکی که الگوی بی‌توجهی نشان می‌دهد اغلب ممکن است با موارد زیر درگیر باشد:

• عدم توجه دقیق به جزئیات یا اشتباهات سهل انگارانه در تکالیف مدرسه

• نداشتن تمرکز کافی روی کارها یا بازی

• به نظر می‌رسد که گوش نمی‌دهد، حتی زمانی که مستقیماً با او صحبت می‌شود.

• در پیروی از دستورالعمل‌ها مشکل دارند و در تکمیل تکالیف مدرسه یا کارهای خانه شکست می‌خورند.

• در سازماندهی کارها و فعالیت‌ها مشکل دارند.

• از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی متمرکز دارند، مانند تکالیف خانه، اجتناب کنند یا از آنها متنفر باشند.

• وسایل مورد نیاز برای کارها یا فعالیت‌ها را گم کنند.

• به راحتی حواسشان پرت می‌شود.

• انجام برخی از فعالیت‌های روزانه مانند انجام کارهای خانه یا به همراه بردن وسائلشان را فراموش کنند.

بیش فعالی و تکانشگری

کودکی که الگویی از علائم بیش فعالی و تکانشی را باهم نشان می‌دهد، یعنی اغلب:

• دست‌ها یا پاهای او بی قرار هستند و یا ضربه می‌زنند، یا روی صندلی تکان می‌خورد.

• در نشستن در کلاس درس یا در موقعیت‌های دیگر مشکل دارند.

• به طور مداوم در حرکت هستند.

• در مواقعی که مناسب نیست می‌دوند یا از جایی بالا می‌روند.

• در بازی کردن یا انجام یک فعالیت بی سر و صدا مشکل دارند.

• زیاد صحبت می‌کنند.

• پاسخ‌ها را بی‌درنگ بیان می‌کنند و حرف سؤال‌کننده را قطع می‌کنند.

• در انتظار برای رسیدن نوبت مشکل دارند.

• مکالمات، بازی‌ها یا فعالیت‌های دیگران را قطع کرده یا در آن مداخله می‌کنند.

بی‌توجهی معمولی در مسیر رشدی و تفاوت آن با ADHD (فرق شیطنت‌های عادی با کودک بیش فعال)

اکثر کودکان سالم در یک زمان بی‌توجه، بیش فعال یا تکانشی هستند. برای کودکان پیش دبستانی معمول است که دامنه توجه کوتاهی دارند و نمی‌توانند برای مدت طولانی به یک فعالیت پایبند باشند. حتی در کودکان بزرگتر و نوجوانان، دامنه توجه اغلب به میزان علاقه بستگی دارد. درمورد بیش فعالی هم همینطور است. کودکان خردسال به‌طور طبیعی پس از اینکه والدین خود را فرسوده کرده‌اند هنوز پرانرژی هستند.

علاوه براین برخی کودکان  به طور طبیعی سطح فعالیت بالاتری نسبت به سایرین دارند. هرگزنباید کودکان را فقط به این دلیل که با دوستان یا خواهر و برادر  خود متفاوت هستند و کمی بیشتر فعالند در زمره مبتلایان ADHD  طبقه بندی کرد.

کودکانی که در مدرسه مشکل دارند اما در خانه یا با دوستانشان به خوبی کنار می‌آیند، احتمالا با چیزی غیر از ADHD دست و پنجه نرم می‌کنند همین امر در مورد کودکانی که درخانه بیش فعال یا بی‌توجه هستند، اما در تکالیف مدرسه و  دوستی و محیط‌های دیگر آنها بی‌تاثیر است، صدق می‌کند.

چه زمانی باید به روانپزشک مراجعه کرد

اگر نگران هستید که کودک شما علائم  ADHD (بیش فعالی و نقص توجه) نشان می‌دهد، به روانشناس یا پزشک خانواده خود مراجعه کنید. روانشناس شما ممکن است شما را به یک متخصص روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب اطفال و کاردرمانگر ارجاع دهد، اما مهم است که ابتدا یک ارزیابی پزشکی داشته باشید تا سایر علل احتمالی مشکلات فرزندتان را بررسی کنید.

برای درمان بیش فعالی کودک می‌توانید با خانم یاسمن جعفری از مشاورین برجسته مجموعه مشاورین همراه تماس گرفته کد 3297 را بزنید.

علت بیش فعالی

در حالی که علت دقیق ADHD مشخص نیست، تلاش‌های تحقیقاتی ادامه دارد. عواملی که ممکن است در ایجاد ADHD دخیل باشند عبارتند از ژنتیک، محیط یا مشکلات تحولی سیستم عصبی مرکزی در دوران کلیدی رشد.

عوامل خطر در به وجود آمدن اختلال کم توجهی_بیش فعالی

عوامل خطر ADHD ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• داشتن خویشاوندان خونی، مانند والدین یا خواهر و برادر، مبتلا به ADHD یا سایر اختلالات سلامت روان

• قرار گرفتن در معرض سموم محیطی مانند سرب که عمدتاً در رنگ و لوله‌های ساختمان‌های قدیمی‌تر یافت می‌شود.

• مصرف مواد مخدر، مصرف الکل یا سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری

•تولد زودرس

اگرچه شکر یک مظنون رایج در ایجاد بیش فعالی است، اما هیچ مدرک قابل اعتمادی برای این موضوع وجود ندارد. بسیاری از مسائل در دوران کودکی می تواند منجر به مشکل در حفظ توجه شود، اما این موارد مانند ADHD نیستند.

.

عوارض بیش فعالی چیست ؟

ADHD می تواند زندگی را برای کودکان دشوار کند. کودکان مبتلا به بیش فعالی:

• اغلب در کلاس درس با مشکل مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به شکست تحصیلی و قضاوت سایر کودکان و بزرگسالان شود.

• نسبت به کودکانی که ADHD ندارند، بیشتر دچار حوادث و صدمات مختلف می‌شوند.

• عزت نفس پایینی دارند.

• به احتمال زیاد در تعامل با همسالان و بزرگسالان و پذیرفته شدن توسط آنها مشکل دارند.

• در معرض خطر مصرف الکل و مواد مخدر و سایر رفتارهای بزهکارانه هستند.

اختلالات همراه با بیش فعالی | همبودی های بیش فعالی

ADHD مشکلات روانی یا رشدی دیگری ایجاد نمی‌کند. با این حال، کودکان بیش فعال بیش از سایرین به شرایطی مانند:

• اختلال نافرمانی و مخالفت یا ODD، به طور کلی به عنوان یک الگوی رفتار منفی، نافرمانی و خصمانه نسبت به شخصیت‌های دارای قدرت تعریف می‌شود.

• اختلال سلوک یا OCD که با رفتارهای ضد اجتماعی مانند دزدی، دعوا، تخریب اموال و آسیب رساندن به افراد یا حیوانات مشخص می‌شود.

• اختلال بی نظمی خلقی مخرب، که با تحریک پذیری و مشکلات تحمل ناامیدی مشخص می‌شود.

• ناتوانی‌های یادگیری، از جمله مشکلات خواندن، نوشتن، ریاضی، درک و برقراری ارتباط

• اختلالات مصرف مواد، از جمله مواد مخدر، الکل و سیگار

• اختلالات اضطرابی، مانند وسواس فکری عملی که ممکن است باعث نگرانی شدید شوند.

• اختلالات خلقی، از جمله افسردگی و اختلال دوقطبی، که شامل افسردگی و همچنین رفتار شیدایی می‌شود.

• اختلال طیف اوتیسم، وضعیتی مرتبط با رشد مغز که بر نحوه درک و معاشرت فرد با دیگران تأثیر می‌گذارد.

• اختلال تیک یا سندرم تورت، اختلالاتی که شامل حرکات تکراری یا صداهای ناخواسته (تیک) است که به راحتی قابل کنترل نیست.

برای پیشگیری از بیش فعالی در نوزادان :

• در دوران بارداری از هر چیزی که می تواند به رشد جنین آسیب برساند اجتناب کنید. به عنوان مثال، الکل ننوشید، از مواد مخدر استفاده نکنید یا سیگار نکشید.

• کودک خود را از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و سموم از جمله دود سیگار و رنگ سرب محافظت کنید.

• زمان تماشای صفحات نمایشی را محدود کنید. اگرچه هنوز ثابت نشده است، اما ممکن است برای کودکان عاقلانه باشد که در پنج سال اول زندگی از قرار گرفتن بیش از حد در معرض تلویزیون و بازی‌های ویدیویی خودداری کنند.

روش های درمان بیش فعالی

تحمل رفتارهای اغلب خطرناک و بی فکر در کودکان بیش فعال بیش از خود بچه بیش فعال برای والدینش سخت و طاقت فرسا است. گاهی خشونت و دزدی آن‌ها را به دردسر میندازد. همچنین مشکلات ارتباطی و تحصیلی ممکن است زندگی آن‌ها را مختل کند. بنابراین ارزیابی و درمان این کودکان بسیار مهم است.

والدین با افزایش آگاهی خود راجع به این کودکان می‌توانند به سازگاری آنان کمک کنند و خودشان نیز آرامش بیشتری پیدا کنند. کتاب 50 فعالیت و بازی با کودکان بیش فعال و کم توجه می‌تواند به والدین برای سرگرم کردن و بهبود دقت و توجه و تمرکز و کتاب روش‌ها و راهبردهای تقویت حافظه جهت افزایش ظرفیت حافظه در این کودکان کمک کند.

این کودکان اغلب در برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی و دنبال کردن یک کار همچنین در تنظیم هیجانات از جمله کنترل خشم، دچار مشکل می‌شوند که باید برای کمک به آن‌ها به مشاور مراجعه کنید.

دارودرمانی یکی از روش‌های درمان بیش فعالی می‌باشد که اغلب والدین را نگران می‌کند. علاوه بر دارو درمان‌های رفتاری، کاردرمانی و روانشناسی می‌تواند به کودک شما کمک کند. اغلب دارو درمانی کودک را تنظیم کرده و ادامه درمان با روش‌های دیگر را ممکن می‌کند.

همچنین دارو می‌تواند کودک را از خطرات ناشی از این اختلال در امان نگه دارد و تاثیر درمان‌های دیگر را بیشتر کند. به طورکلی دارودرمانی در کنار روش‌های درمانی دیگر بیشتر می‌تواند کمک کند. برای تنظیم دوز دارو و انتخاب داروی مناسب باید به طور منظم با روانپزشک در ارتباط باشید.

شاید برای شما مفید باشد: اضطراب در کودکان

سوالات متداول

از کجا بدانم فرزندم بیش فعال است؟

سه نوع بیش فعالی وجود دارد شامل بی‌توجهی، تکانشگری و نوع ترکیبی که توضیحات کافی راجع به علائم و چگونگی تشخیص هر کدام در مقاله آمده است.

چگونه از بیش فعال شدن کودک پیشگیری کنیم؟

خودتان و کودک را از قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها و سموم از جمله دود سیگار و رنگ سرب محافظت کنید. تا حد امکان کودک را از نمایشگرها دور نگه دارید.

اختلالات همراه با بیش فعالی چیست؟

اختلال سلوک، اختلال نافرمانی، اوتیسم، اختلال دوقطبی، اضطراب و... ممکن است همراه با بیش فعالی وجود داشته باشد.